Neyman-Pilatowa Ewa
NEYMAN-PILATOWA Ewa (5 VII 1909, Lwów – 22 XI 1945, Wrocław), chemiczka. Córka Kazimierza Neymana, inżyniera górniczego, i Stefanii z Neymanów.
Ukończyła Gimnazjum im. Królowej Jadwigi we Lwowie oraz klasę fortepianu w tamtejszym Konserwatorium Polskiego Towarzystwa Muzycznego. W latach 1927–32 studiowała chemię na Politechnice Lwowskiej, uzyskując dyplom inżyniera w 1932. Doktorat zdobyła w 1938 na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym Uniwersytetu Lwowskiego na podstawie pracy: Niektóre właściwości roztworów gazu ziemnego w lekkich węglowodorach (publikacja: Lwów 1939). W latach 1931–33 pełniła funkcję asystenta w katedrze chemii ogólnej na Wydziale Rolniczo-Lasowym, a następnie w latach 1933–34 w katedrze chemii nieorganicznej na Wydziale Chemicznym Politechniki Lwowskiej.
W 1935 poślubiła Stanisława Pilata, chemika. W latach 1934–41 była zatrudniona jako adiunkt w kierowanej przez niego katedrze technologii nafty i gazów ziemnych na Wydziale Chemicznym Politechniki Lwowskiej (przemianowanej jesienią 1939 na Lwowski Instytut Politechniczny). Pilatowie pracowali wspólnie m.in. nad syntezą wysokocząsteczkowych węglowodorów wzorcowych dla olejów smarowych, w celu poznania zależności pomiędzy ich strukturą a właściwościami fizykochemicznymi. Katedra kierowana przez Pilata należała do najlepiej wyposażonych oraz znanych w świecie naukowym placówek Politechniki Lwowskiej.
N.-P. opublikowała 25 prac. Jej główną tematyką badawczą były właściwości olejów naftowych. Pierwsze publikacje dotyczyły chemii farmaceutycznej, m.in. O pochodnych arsenowych indarolu („Roczniki Chemii” t. 12, 1932), O leczniczym stosowaniu sulfokwasów naftowych i ich pochodnych („Przegląd Dermatologiczny” t. 28, 1933). Późniejsze prace odnosiły się m.in. do badań układów: gazy – lekkie węglowodory – ciężkie węglowodory: Ciepło rozpuszczania gazów ziemnych w węglowodorach ciekłych („Przemysł Naftowy” t. 10, 1935), a także właściwości fizykochemicznych i technologii nafty: Zur Klassifikation der Schmieroele („Petroleum” 1035 nr 3), O zdolności zwilżania olejów smarowych („Przemysł Naftowy” t. 11, 1936), Oleje syntetyczne otrzymane z węglowodorów nienasyconych (tamże, t. 13, 1938).
Podczas wojny N.-P. pracowała w latach 1941–44 w lwowskiej fabryce farmaceutycznej „Laokoon”. W 1944 została mianowana kierownikiem katedry technologii nafty i gazów ziemnych w Lwowskim Instytucie Politechnicznym. W kwietniu 1945 podjęła pracę w Instytucie Paliw Płynnych Wydziału Politechnicznego Akademii Górniczej w Krakowie, gdzie w maju uzyskała veniam legendi z technologii nafty. Została zastępcą profesora i objęła kierownictwo dwóch nowo utworzonych katedr: technologii nafty i paliw płynnych na Wydziale Chemicznym Politechniki Śląskiej w Gliwicach i takiej samej katedry na Wydziale Chemicznym Politechniki Wrocławskiej. W 1945 opublikowała dwa artykuły w czasopiśmie „Nafta”: Problem paliw płynnych (z. 2) i Kraking katalityczny (z. 3). Pośmiertnie został wydany jej podręcznik: Płynne paliwa silnikowe (Warszawa 1950).
Badaczka popełniła samobójstwo.
N.-P. nie miała dzieci ze Stanisławem Pilatem.
PSB (W. Kisielow); SBTP (J. Pietrusza); A. Dorabialska, W. Kisielow: Stanisław Pilat (1881–1941), Ewa Neyman-Pilatowa (1909–1945). Zarys życia i działalności, „Roczniki Chemii” 1950, t. 24, s. 11–23; A. Dorabialska, W. Kisielow: Stanisław Pilat (1881–1941) i Ewa Neyman-Pilatowa (1909–1945) „Przemysł Chemiczny” 1958 nr 37, s. 278–282; A. Dorabialska, Jeszcze jedno życie, Łódź 1998, s. 42; G. Polak: Prof. Stanisław Pilat (1881–1941), wybitny chemik, technolog naftowy: https://ossolineum.pl/index.php/prof-stanislaw-pilat-1881-1941-wybitny-chemik-technolog-naftowy/ Z. Wójcik: Stanisław Pilat (1881–1941) – Technolog naftowy z Politechniki Lwowskiej, „Wrocławskie Studia Wschodnie” 2015, nr 19, s. 245–262: https://wuwr.pl/wrsw/article/download/6500/6159
Marcin Dolecki
Skróty bibliograficzne jak w słowniku prof. Orłowskiego:
PSB – Polski słownik biograficzny
SBTP – Słownik biograficzny techników polskich