Werle Józef
WERLE Józef (23 VII 1923, Margonina – 4 V 1998, Mazury), fizyk, syn Józefa i Stanisławy Chłodzińskiej.
Naukę w gimnazjum im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu przerwała wojna. W czasie okupacji pracował w tym mieście jako ślusarz i frezer; od wiosny 1944 – w obozach pracy przymusowej w Karlsruhe i Kaufbeuren. Po zdaniu w 1945 matury rozpoczął studia fizyki i chemii na Uniw. Poznańskim. Ukończył je w 1950.
Pracował najpierw (1947–50) w Wyższej Szkole Inżynierskiej w Poznaniu. Po roku 1949/50 asystentury na UJ przeniósł się do Warszawy i został asystentem L. Infelda w UW. Zrobił szybką karierę: uzyskał doktorat w 1954, a w 1958 został już mianowany profesorem nadzwyczajnym.
Prace naukowe W. dotyczyły najpierw mezonowej teorii sił jądrowych; zaproponował tu nową metodę przybliżeń w obliczeniach; potem zbadał korelacje kątowe i efekty polaryzacyjne w różnych reakcjach między cząstkami; zastosował także nowe podejście do rozwinięć na fale parcjalne amplitud reakcji wielocząstkowych; zaproponował nowy hydrodynamiczny model hadronów. Opracował monografię The Relativistic Theory of Reactions (PWN i North-Holland 1966). Ostatnie prace W. dotyczyły oryginalnego modelu uwięzienia kwarków w hadronach. W. interesował się również historią i filozofią fizyki. Poza licznymi artykułami z tej dziedziny wydał książkę Rozwój i perspektywy fizyki (1970).
W. kierował Zakładem Teorii Jądra i Reakcji Jądrowych w Inst. Fizyki Teoretycznej UW, a w 1965–75 był dyrektorem tego Instytutu. Przez dwie kadencje (1990–96) pełnił funkcję wiceprezesa Międzynarodowej Unii Fizyki Czystej i Stosowanej (IUPAP). Był członkiem PAN. Zginął tragicznie w wypadku samochodowym na Mazurach.
A. Góralski: Józef Werle – wspomnienie o fizyku i filozofie, „Postępy Fizyki” 2004, t. 55, z. 6.
Andrzej Kajetan Wróblewski