Kernbaum Mirosław
KERNBAUM Mirosław (5 III 1882, Warszawa – 14 XI 1911, Kraków), fizyk. Syn Józefa, przemysłowca warszawskiego.
Ukończył gimnazjum realne w Warszawie w 1899, po czym rozpoczął studia na Königliche Technische Hochschule w Berlinie-Charlottenburgu. Był zaangażowany w życie tamtejszej kolonii polskiej i nielegalnej organizacji polskiej młodzieży „Techne”. W połowie II 1902 razem z kilkudziesięciu innymi osobami został aresztowany i następnie wydalony z Prus jako „niepożądany cudzoziemiec”. Po przybyciu do Warszawy został ponownie aresztowany przez policję carską i przez siedem tygodni więziony w Cytadeli.
W X 1902 K. uzyskał zgodę na wyjazd do Szwajcarii i kontynuował studia na Eidgenössische Technische Hochschule w Zurychu. Po ukończeniu studiów politechnicznych w III 1905 zapisał się na uniw. w Strasburgu, gdyż chciał się specjalizować w fizyce pod kierunkiem Karla Ferdinanda Brauna. Jednak władze pruskie nie zapomniały o nim i już w maju wydały nakaz opuszczenia Alzacji i Lotaryngii. K. pojechał więc do Genewy i tam pracował nad doktoratem w uniwersyteckim laboratorium, którym kierował Charles Eugène Guye. Opublikował swe dwie pierwsze prace na temat promieniotwórczości i w 1908 uzyskał stopień doktora na podstawie rozprawy Recherches sur quelques points relatif à la radioactivité. Marzył o powrocie do kraju i pracy w którejś uczelni w Galicji. Korespondował w tej sprawie z T. Godlewskim, który jednak nie miał wtedy możliwości zatrudnienia nowego asystenta. Nie było też wolnego miejsca w lwowskim uniwersyteckim Zakładzie Fizycznym Ignacego Zakrzewskiego, jak również w Zakładzie Fizyki UJ A. Witkowskiego.
Otrzymawszy od profesora Guye świetne referencje K. pojechał więc do Paryża i został przyjęty przez M. Skłodowską-Curie na asystenta w jej laboratorium na Sorbonie. W latach 1908–11 prowadził pod jej kierunkiem badania promieniotwórczości. Badał wpływ promieniowania α, β i γ na różne ciała. Były to wtedy bardzo aktualne zagadnienia. Badając działanie promieniowania radu (z chlorku radu) na wodę K. doszedł do wniosku, że promienie β, podobnie jak promienie nadfioletowe wywołują rozkład wody zachodzący według wzoru 2H2O → H2O2 + H2.
W lipcu 1911 K. wziął udział w XI Zjeździe Lekarzy i Przyrodoznawców w Krakowie i przedstawił swe wyniki dotyczące działania promieniowania na wodę. Niepowodzenia w poszukiwaniu zatrudnienia w Krakowie i Lwowie wywołały silną depresję nerwową, w której wyniku popełnił samobójstwo w wieku zaledwie 29 lat.
Dorobek K. obejmuje łącznie 10 ważnych prac na temat promieniotwórczości, a dodatkowo kilka artykułów w czasopismach polskich.
Józef Kernbaum pragnąc upamiętnić dokonania naukowe syna przedstawił w 1912 Tow. Naukowemu Warszawskiemu propozycję utworzenia pracowni promieniotwórczości, którą zobowiązał się finansować. Wpłacił wtedy jednorazowo sumę 10 tys. rubli i obiecał corocznie wpłacać dalsze 2 tys. rubli na wyposażenie i działalność pracowni. Kierownictwo powstałej w 1913 Pracowni Radiologicznej TNW im. Mirosława Kernbauma objęła Maria Skłodowska-Curie, która musiała pozostać w Paryżu, a do bezpośredniego zarządzania badaniami przysłała do Warszawy w zastępstwie swych asystentów: J. K. Danysza i L. Wertensteina.
I. Stroński: Jeden z pionierów chemii radiacyjnej. O pracach naukowych dra Mirosława Kernbauma, „Problemy”, 18, 1962, nr 1, s. 62–65 (podany jest tam pełny spis prac Kernbauma); J. Hurwic: Pracownia Radiologiczna im. Mirosława Kernbauma przy Towarzystwie Naukowym Warszawskim. W 40 rocznicę śmierci Ludwika Wertensteina, „Postępy Fizyki” 37, 1986, s. 151.
Andrzej Kajetan Wróblewski