Giganci Nauki

https://gigancinauki.pl/gn/biogramy/82888,Hryniewiecki-Boleslaw.html
29.03.2024, 02:23

Hryniewiecki Bolesław

HRYNIEWIECKI Bolesław (20 II 1875, Międzyrzec Podlaski – 13 II 1963, Brwinów k. Warszawy), botanik, badacz flory Kaukazu i Litwy. Syn Bolesława, administratora majątków ziemskich, i Emilii z Ptaszkowskich.

W 1893 rozpoczął studia przyrodnicze na wydziale fizyczno-matematycznym Cesarskiego Uniw. Warszawskiego, w 1894 został zesłany w głąb Rosji za udział w patriotycznej manifestacji studenckiej. Zwolniony po dwóch latach, kontynuował studia przyrodnicze z zakresu botaniki i chemii na uniwersytecie w Dorpacie, i jeszcze jako student został asystentem ówczesnego profesora botaniki tej uczelni, N. Kuzniecowa. Studia ukończył w 1900 ze stopniem kandydata nauk i został mianowany adiunktem. Od 1904 jako docent prywatny Uniw. Dorpackiego prowadził tam wykłady z anatomii i fizjologii roślin. W następnych latach uzupełniał wykształcenie na uniwersytetach w Jenie, Lipsku, Grazu i Genewie. Stopień doktora botaniki otrzymał w 1913 w Dorpacie. Mianowany profesorem w 1914, objął Katedrę Morfologii i Systematyki Roślin na uniwersytecie w Odessie. Intensywnie pracował na rzecz osiedlonych w Odessie Polaków, szczególnie licznych w latach wojny i rewolucji uciekinierów z Rosji.

W 1919 powrócił do Polski, obejmując na jesieni tego roku kierownictwo Zakładu Systematyki i Geografii Roślin na UW. Zakładem tym i Ogrodem Botanicznym kierował, z przerwą wojenną, do 1960. Pusty z początku lokal w Alejach Ujazdowskich przekształcił w dobrze wyposażony warsztat pracy naukowej, z cenną biblioteką i stale powiększającymi się zbiorami zielnikowymi, na europejskim poziomie postawił też Ogród Botaniczny. W kierowanym przez H. Zakładzie studenci i doktoranci wykonali wiele wartościowych, publikowanych badań, dotyczących w dużej mierze zaniedbanego u nas działu botaniki, jakimi były krajowe rośliny zarodnikowe. H. należał do organizatorów Polskiego Tow. Botanicznego i został jego pierwszym prezesem (1922–26). Jako aktywny członek TNW pełnił przez wiele lat funkcję redaktora jego wydawnictw przyrodniczych. W 1926/27 piastował godność rektora UW. Był postacią znaną na arenie międzynarodowej: brał udział w międzywojennych Międzynarodowych Kongresach Botanicznych oraz w Międzynarodowych Wycieczkach Geograficzno-Roślinnych. Do znanego niemieckiego czasopisma referatowego „Botanisches Centralblatt” wysłał około 250 streszczeń polskich publikacji naukowych, co umożliwiło im wejście w obieg międzynarodowy. Bogaty jest jego dorobek popularyzatorski, opublikował wiele artykułów dotyczących różnych działów botaniki, wygłaszał liczne referaty. Był czynnym członkiem Państwowej Rady Ochrony Przyrody i 1929–39 prezesem Ligi Ochrony Przyrody.

Podziw budzi wszechstronność naukowa H. Ma w swoim dorobku cenne studia z różnych działów botaniki, m.in. pracę z fizjologii wykonaną pod kierunkiem Wilhelma Pfeffera w Lipsku, o reotropizmie korzeni (1908), oraz rozprawę z anatomii o szparkach oddechowych (1912–14). Cenny jest jego dorobek z zakresu historii botaniki. Opublikował wiele biografii zmarłych botaników, przypominając o ich zasługach naukowych. Wydobył z zapomnienia postać odkrywcy cyklu życiowego paproci, M. Leszczyca-Sumińskiego, uważanego wcześniej za niemieckiego uczonego. W obszernej monografii E. Strasburgera (1938), uczonego światowej sławy, jednego z twórców anatomii i cytologii rozwojowej roślin, przypominał o jego polskości. H. był też autorem syntetycznych opracowań: historii powszechnej (1927, wznowienie 1949) i historii botaniki w Polsce (1927, wznowienie 1948). Ta ostatnia monografia została także wydana dwukrotnie w wersji francuskiej (1931 i 1933) dla uczestników odbywających się w Polsce międzynarodowych kongresów.

Szerszy zasięg mają także studia H. z zakresu systematyki i geografii roślin. W 1900–03, będąc jeszcze młodym asystentem prof. N. Kuzniecowa, brał udział jako botanik w organizowanych przez Rosyjskie Tow. Geograficzne trzech naukowych ekspedycjach na Kaukaz. Badania objęły Katechię, Karabach, Armenię, Ararat i brzegi Morza Czarnego. Obszerne naukowe sprawozdania z prowadzonych wówczas badań opublikował 1901–16 w pięciu doniesieniach poszerzających ówczesną, skąpą jeszcze wiedzę o roślinności Kaukazu. Był też autorem opracowania rodziny Dioscoreaceae w Flora caucasica critica (1916) redagowanej przez N. Kuzniecowa, N. Busza i A. Fomina. Do najważniejszych prac H. z tej dziedziny należy także monumentalny Zarys flory Litwy (1933), będący pierwszą syntezą roślinności tego kraju, uzupełniony obszernym opracowaniem historii jej badań.

SBP (Z. Radwańska-Paryska); Śródka.

W. Gajewski: Bolesław Hryniewiecki 20.II.1875–13.II.1963, „Acta Societatis Botanicorum Poloniae” 1963, t. 32, nr 3; J. Miklaszewski: Prof. dr. Bolesław Hryniewiecki, w 35-ą rocznicę działalności naukowo-badawczej, pedagogicznej i społecznej, „Acta Societatis Botanicorum Poloniae” 1934, t. 11, Suplement; I. Rejment-Grochowska: Bolesław Hryniewiecki (1875–1963), SMDNP Seria B 1966, z. 12; K. Zieliński: Międzyrzeczanin – wybitny botanik prof. dr Bolesław Leon Hryniewiecki (1875–1963), życie i działalność, „Rocznik Międzyrzecki” 1975, t. 7. 

Tomasz Majewski

Opcje strony