Kalinowski Marek Krzysztof
KALINOWSKI Marek Krzysztof (23 IV 1936, Warszawa – 26 III 2014, tamże), chemik. Syn Zygmunta i Krystyny z domu Deszczyńskiej.
W 1959 ukończył z wyróżnieniem studia wyższe na wydz. chemii UW. Stopień magistra uzyskał na podstawie pracy: Badania utlenienia polarograficznego glikolu cztero-fenyloetylenowego, wykonanej pod kierunkiem W. Kemuli i Z. Grabowskiego. K. podjął pracę na tym wydziale bezpośrednio po studiach i związał z nim swoją karierę naukową. Początkowo został asystentem w Katedrze Chemii Nieorganicznej, w 1961 st. asystentem. Od 1965 był adiunktem, po reorganizacji wydziału – w Instytucie Podstawowych Problemów Chemii. W 1974 został docentem. Wszystkie stopnie i tytuły naukowe zdobył na wydz. chemii UW. Doktorat uzyskał w 1965 na podstawie rozprawy: Rola wolnych rodników ketylowych w redukcji elektrodowej ketonów aromatycznych (promotorem był Z. Grabowski). Habilitację zdobył w 1973 na podstawie rozprawy: Rola asocjacji jonów w elektrochemii związków aromatycznych. W 1983 został profesorem nadzwyczajnym, a w 1991 – zwyczajnym.
Podejmowana przez niego problematyka badawcza dotyczyła przede wszystkim polarografii związków organicznych. W swoich eksperymentach wykorzystywał metody spektroskopowe (m.in. EPR, czyli elektronowy rezonans paramagnetyczny) oraz obliczenia z wykorzystaniem przybliżonych metod chemii kwantowej. Badania prowadził głównie w dwóch kierunkach: pierwszy z nich dotyczył składu, budowy oraz kinetyki reakcji asocjatów rodników otrzymywanych metodami elektochemicznymi oraz jonów elektrolitów podstawowych. Jego prace w tym zakresie należały do pionierskich w skali światowej. Szczególnie istotne były rezultaty uzyskane w badaniach reakcji następczych do procesów elektrodowych między tworzącymi się rodnikami i kationami elektrolitu, a także powstawania asocjatów jonowych (par jonowych i trójek jonowych). K. przedstawił równania opisujące potencjał elektrod w reakcjach wymiany elektronu związanego z asocjacją jonów elektrolitu oraz zależności pomiędzy tym potencjałem a właściwościami kationów oraz rozpuszczalników. Rezultaty jego badań okazały się istotne dla zrozumienia mechanizmów elektrodowych związków organicznych. Drugi kierunek jego badań dotyczył wpływu rozpuszczalników niewodnych na budowę oraz właściwości kompleksów metali przejściowych z ligandami organicznymi. Razem z uczniami i współpracownikami zajmował się m.in. znaczeniem asocjacji jonowej.
K. był autorem ponad 100 publikacji, promotorem 9 rozpraw doktorskich. Jego dwóch uczniów zdobyło tytuł profesora.
W 1991 został członkiem korespondentem TNW, był także członkiem American Association for the Advancement of Science.
K. był świetnym wykładowcą oraz popularyzatorem nauki. W latach 80. wygłaszał w Polskim Radiu audycje przeznaczone dla nauczycieli oraz uczniów szkół średnich. W latach 1986–98 był przewodniczącym Komitetu Głównego Olimpiady Chemicznej.
K. otrzymał m.in. następujące nagrody i wyróżnienia: Złoty Krzyż Zasługi (1980), Krzyż Kawalerski (1984) i Oficerski (2005) Orderu Odrodzenia Polski, Medal KEN (1989) oraz nagrodę im. Arkadiusza Piekary za najlepszy wykład kursowy z chemii (1993).
Współcześni uczeni polscy. Słownik biograficzny, red. J. Kapuścik, t. 2, Warszawa 1999; J. S. Jaworski: Profesor Marek Krzysztof Kalinowski, „Orbital”, 4–5 (2014), s. 195–198; Z. Wielogórski: Marek Krzysztof Kalinowski (1936–2014), http://www.chem.uw.edu.pl/popularyzacja/historia-wchuw/wspomnienia/marek-krzysztof-kalinowski/.
Marcin Dolecki