Giganci Nauki

Długosz Władysław (24 VII 1864, Kraków – 24 VI 1937, tamże), przemysłowiec naftowy, działacz polityczny. Syn Franciszka Wieniawy, prawnika, i Marianny z domu Haennich, Szwajcarki, założycielki zakładu żeńskiego w Krakowie.

W 1882 ukończył Wyższą Szkołę Realną w Krakowie, po czym stu­diował nauki techniczne w Pradze czeskiej. Po powrocie do Galicji, od 1887 był związany z przemysłem naftowym, na początku jako wiertacz w kopalni F. Brunickiego w Klęczanach (Nowosądeckie). Praktykował ponadto w Bóbrce (Krośnieńskie). Ukończył szkołę górniczą w Ropiance i Wietrznie pod kierownictwem Z. Suszyckiego, propagatora tzw. wiercenia kanadyjskiego. Metodę tę D. stosował w Gorlickiem od 1890 – bez powodzenia – na własny koszt. Po bankructwie w 1893 przeniósł się do Borysławia i podjął pracę w firmie Bergheim i Mac Garvey. Wykorzystując swe dotychczasowe doświadczenia jako wiertnik i dyplomowany kierownik kopalń naftowych, zdecydował się na głębokie wiercenia w skomplikowanej budowie geologicznej pn. brzegu Karpat. Napotkał na duże trudności spowodowane następstwem sfałdowanych warstw fliszu, w którym używana aparatura ulegała częstym awariom. Wiele uwagi poświęcił moderni­zacji aparatów wiertniczych, co umożliwiało dotarcie do głębiej leżących zbiorników z ropą naftową, dzięki czemu stał się jednym z współodkrywców Zagłębia Borysławskiego – otwór „na Potoku” w Borysławiu dawał 40 ton ropy dziennie. Uzyskiwanie znacznych ilości ropy naftowej spowodowało konieczność opracowania sposobu ich magazynowania na powierzchni, do czego D. zastosował rodzaj sadzawek wyłożonych iłem. Od 1905, już wtedy z przysłowiowym szczęściem, prowadził wiercenia samodzielnie lub w spółkach (m.in. z Galicyjskim Karpackim Tow. Naftowym, Krajowym Związkiem Producentów Ropy).

Część zgromadzonych funduszy przeznaczył na zakup dóbr w Siarach (Gorlickie), gdzie utworzył wzorowe gospodarstwo rolne, a w okolicy zbudował szkołę i bursę dla uczących się chłopców. Ożywił także miejscowe organizacje rolnicze, oświatowe i charytatywne.

Od 1908 był posłem do Sejmu Krajowego, reprezentował w nim Gorlickie. W galicyjskim parlamencie zabiegał głównie o rozwój oświaty i infrastruktury, oraz – podobnie jak przed laty I. Łukasiewicz – skutecznie o poręczenie finansowe Wydziału Krajowego dla przedsięwzięć przemysłu naftowego, a przede wszystkim unowocześnienia rafinerii (m.in. odbenzyniarnia w Drohobyczu) oraz rozbudowy ziem­nych zbiorników na ropę.

W 1909 – jako członek PSL – został marszałkiem Rady Powiatu Gorlickiego. Dwa lata później wybrano go na posła do Rady Państwa w Wiedniu, w której był członkiem Koła Polskiego, a wkrótce został ministrem ds. Galicji; funkcję tę pełnił do 1914. W tym czasie wspierał czynnie zabiegi Delegacji Polskich Górników i Hutników o utworzenie Akad. Górniczej w Krakowie, uzyskując stosowny patent Franciszka Józefa w VII 1913. Jako minister ds. Galicji był atakowany przez różne ugrupowania, co hamowało skuteczność jego działania. Po wybuchu I wojny światowej przewodniczył Komisji Gospodarczej Koła Polskiego, a jednocześnie kierował Komitetem Narodowym w Gorlickiem (wsparcie dla Legionów Polskich J. Piłsudskiego), opowiadając się za utworzeniem Polski niepodległej (razem z Galicją). W 1911 został prezesem Krajowego Tow. Naftowego i kierował nim do końca życia. W 1921 mianowano go przewodniczącym Państwowej Rady Naftowej. W 1922 został senatorem.

Wiertnik, przemysłowiec i działacz gospodarczy oraz polityk, ogłaszał opracowania dotyczące przemysłu naftowego Galicji (później niepodległej Polski). Prawdopodobnie nie patento­wał wynalazków z zakresu techniki wiertniczej.

PSB (Z. Lasocki); SBTT (J. Pietrusza).

Historia polskiego przemysłu naftowego, t. 1–2, red. R. Wolwowicz, Brzozów–Kraków 1994–95.

Zbigniew Wójcik