Michalski Aleksander
MICHALSKI Aleksander (1855, Kamieniec Podolski – 3 XII 1904, Kraków), geolog i paleontolog. Wywodził się z podolskiej rodziny ziemiańskiej. Syn Oktawiana.
Szkołę średnią ukończył w Kamieńcu Podolskim, po czym studiował w Inst. Górniczym w Petersburgu, uzyskując w 1878 dyplom inżyniera górnika. Przydzielony do pracy w Departamencie Górniczym, odbył roczną praktykę w muzeum macierzystej uczelni. Od 1879 pracował głównie jako geolog terenowy w różnych częściach europejskiej Rosji i w Królestwie Polskim. W 1879 badał skały z bituminami (gudron) w bachiłowsko-askulskim okręgu leśnym (Oneskie). Od 1880 poszukiwał w Kieleckiem złóż soli kamiennej i ropy naftowej oraz innych kopalin. W związku z tym odbył podróż studyjną do zakładów geologicznych we Wrocławiu i Wiedniu. W terenie poświęcił najwięcej uwagi rozpoznaniu stosunków geologicznych pd. części budującej się trasy kolejowej Dęblin–Dąbrowa, realizując zadania badawcze powstałego wówczas państwowego Komitetu Geologicznego. Najważniejszym wynikiem prowadzonych w tym czasie prac było sporządzenie mapy geologicznej terytorium Królestwa Polskiego (1883), włączonej do ogłoszonej w 1894 Carte géologique internationale de l'Europe. W tymże roku dołączył do artykułu Zarys geologiczny strony południowo-zachodniej gub. Kieleckiej zamieszczonego w „Pamiętniku Fizjograficznym” kolorową mapę badanego obszaru w skali 1:126 000.
W 1885 M. rozpoznał złoża manganu w guberni jekaterynosławskiej. W 1886 badał kopaliny budowanych w tym czasie tras kolejowych: Brześć–Chełm–Humań oraz Siedlce–Małkinia. W latach późniejszych kontynuował tego typu rozpoznanie na odcinkach: Szpoła–Humań (1893), Ostrołęka–Tłuszcz (1896), Wilno–Równe, Nałęczów, Zofiówka na Podolu (1898–1901), Siedlce–Płock (1902). Praktycznie nie rozstawał się jednak z pracami w Kieleckiem, współpracował w terenie zwłaszcza ze S. Kontkiewiczem starszym. Plonem pracy M. było m.in. rozpoznanie wód mineralnych Buska (1893), a przede wszystkim przedstawione w artykule z 1902 ustalenia W sprawie kwestii poszukiwań soli kamiennej w Królestwie Polskim – jednoznaczne stwierdzenie możliwości znalezienia pokładów tej kopaliny wyłącznie w pn.-zach. części kraju.
Podobnie jak Kontkiewicz starszy M. uczestniczył w badaniach rud żelaza w Krzywym Rogu (1896–97) i udokumentpwał to mapą geologiczną. Zarówno na terenie Besarabii, jak i nad środk. Wołgą, prowadził rozpoznanie fauny jurajskiej. W 1904 M. skierowano do ustalenia zasobów węgla kamiennego w Zagłębiu Dąbrowskim (asystentem M. był wówczas S. Czarnocki). M. zachorował w terenie i niebawem zmarł w szpitalu w Krakowie.
W Petersburgu M. nie manifestował swojej polskości. Słynął z prawego charakteru i tolerancji. Jako jeden z nielicznych Polaków zatrudnionych w Komitecie Geologicznym systematycznie drukował swe prace w prasie rosyjskojęzycznej w Rosji i polskiej w Królestwie Polskim. Wśród nich poważne znaczenie poznawcze miały: Formacja jurajska w Polsce (1883), Polska jura (1884), Nafta w Wójczy i zdrojowiska mineralne w Busku (1887), Gidro-techniczeskije issledowanije minieralnych istocznikow Buskogo kurorta (1883), Zarys południowo-zachodniej części guberni piotrowskiej (1888). W niektórych artykułach drukowanych w Rosji M. umieszczał słowo „Polska”, np.: O nachożdienii wirgatownych słojew w Polszcze i wierojatnom ich wozwrostie (1887). Do klasyki należy rozprawa M. Amonity niżniego wołżskogo jarusa (rosyjska wersja w 1890; niemiecka w 1894) oraz Zamietka o ammonitach (1908).
Pogrzeb M. na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie zorganizował J. Morozewicz, ówczesny profesor mineralogii i petrografii UJ. Przyjaciele oraz koledzy górnicy i geologowie (w tym Morozewicz) ufundowali okazały nagrobek (zachował się). Część składki przeznaczono na ogłoszenie księgi $Sbornik nieizdanch trudow A.O. Michalskogo (1908).
PSB (Z.J. Wójcik); SPPT (Z.J. Wójcik); SBTP (Z.J. Wójcik); SBB (Z.J. Wójcik); Fleszarowa.
„Prace Muzeum Ziemi” 1966, nr 8 (Z.H. Gąsiorowska).
Zbigniew Wójcik