Pazdro Olga
PAZDRO Olga (8 VI 1905, Jasło – 16 VI 1984, Warszawa), geolog, mikropaleontolog. Córka Feliksa Warchołowskiego, prawnika prowadzącego sprawy związane z kopalnictwem ropy naftowej w Krośnieńskiem, i Julii ze Stylińskich. Stąd wczesne zainteresowanie P. sprawami geologii.
Podstaw geologii uczyła się także w gimnazjum realnym w Jaśle, gdzie w 1924 zdała maturę. Następnie studiowała geologię i paleontologię u W. Rogali i J. Siemiradzkiego na Uniw. Jana Kazimierza we Lwowie, uzyskując w 1929 doktorat na podstawie rozprawy Budowa geologiczna okolic Dukli i Żmigrodu (1930). Od 1926 była żoną asystenta w Katedrze Geologii Uniw. Jana Kazimierza, Z. Pazdry, z którym w 1927 uzupełniała swą wiedzę w ośrodkach nauk geologicznych Francji i Szwajcarii. Również z mężem uczestniczyła w krajowych i zagranicznych wyjazdach naukowych, zwłaszcza na sympozja specjalistyczne (m.in. Czechosłowacja, Bułgaria, Maroko). Po doktoracie pracowała jako wolontariuszka w macierzystej katedrze. Publikacje z tego okresu podpisywała nazwiskiem Warchałowska-Pazdrowa. Wśród nich był artykuł O namulinach okolic Dukli (1934), stanowiący początek jej prac z zakresu mikropaleontologii.
Pod nieobecność uwięzionego przez władze sowieckie we Lwowie męża, w 1945 z synem Przemysławem wyjechała do Krakowa, gdzie w roku akademickim 1945/46 była asystentem W. Rogali w Akad. Górniczej. Wspierała staranie Senatu Politechniki Gdańskiej o zwolnienie męża z więzienia, a gdy w poł. 1946 dotarł do Krakowa, razem zdecydowali się na podjęcie pracy na wydziale inżynierii wodnej i lądowej (później budownictwa wodnego) Politechniki Gdańskiej. Zorganizowali tam Katedrę Geologii, w której P. jako adiunkt prowadziła do 1956 zajęcia z geologii i paleontologii. Z tego zakresu miała wykłady i ćwiczenia i w innych uczelniach Gdańska, a w tym w Wyższej Szkole Pedagogicznej (1951–52). Od 1955 była docentem.
W 1956 podjęła pracę w Zakładzie Nauk Geologicznych PAN w Warszawie; organizowałą tam Pracownię Mikropaleontologiczną, którą kierowała do przejścia na emeryturę (1975), od 1966 jako profesor.
Przed wojną oraz w pierwszych latach pracy na Politechnice Gdańskiej była głównie geologiem regionalnym prowadzącym początkowo badania w Krośnieńskiem. Od poł. XX w. podjęła rozpoznanie mikrofauny osadów jury Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej i – na podstawie próbek z wierceń – na Niżu Polskim. Określiła również mikrofaunę pienińskiego pasa skałkowego w osadach jury i kredy. Zajmowała się także ogólnymi problemami mikropaleozologii, a w tym biologią i paleoekologią.
Z zakresu systematyki otwornic środkowojurajskich poznawczo nowatorskie były jej opracowania: Epistominidae (Foraminifera) środkowej jury Polski (1969), Ophthamidium wezulu i batonu okolic Częstochowy (1958), Uwagi o rodzajach Ophthamidium i Palaemiliolina (Foraminiferida) (1972) oraz Globigeryny batonu Polski (1969). W pierwszej z tych prac opisała 27 gatunków (w tym 9 nowych), w pozostałych, stosując m.in. metody statystyczne, ustaliła taksony o znaczeniu stratygraficznym. Zajęła się także sposobami regeneracji skorup, co pozwoliło na uściślenie opisu gatunkowego, zwłaszcza Globigerina bathoniana. W zakresie stratygrafii i paleoekologii otwornic jury Niżu Polskiego ogłosiła: O stratygrafii rozprzestrzenienia milonitów środkowojurajskich w Polsce (1959), Charakterystyka mikropaleontologiczna wezulu i batonu Niżu Polskiego (1960) oraz Uwagi o związkach mikrofauny z osadami w doggerze okolic Częstochowy (1978, razem z J. Garbowską i B. Łącką). Na podstawie skamieniałości planktonicznych ustalono m.in. oscylacje głębokości w zbiorniku morskim.
Badania nad otwornicami jury i dolnej kredy Karpat P. prowadziła przeważnie z K. Birkenmajerem, m.in. praca Microfaunal Reconnaissance of the Dogger of the Pieniny Klippen Belt (Carpathians) in Poland (1963). W pracach tych opisano kilkadziesiąt nowych otwornic, uściślających wiek warstw, w których się zachowały. W artykułach typu ogólnego P. podejmowała, zwykle pobudzając do dyskusji innych badaczy, analizy cech ewolucji biologicznej badanych grup zwierzęcych, ale także odtwarzała paleoekologię i paleogeografię.
Szczególnie zaangażowana była w pracy społecznej organizacji naukowych, w tym Polskiego Tow. Przyrodników im. Kopernika, Polskiego Tow. Geologicznego, Polskiego Tow. Geograficznego i Gdańskiego Tow. Naukowego.
Fleszarowa.
„Annales Societatis Geologorum Poloniae” 1986 (K. Pożaryska); „Przegląd Geologiczny” 1985 (K. Birkenmajer, S. Geroch); Archiwum PAN: akta osobowe.
Zbigniew Wójcik