Żabiński Witold Stanisław
ŻABIŃSKI Witold Stanisław (17 VII 1929, Kraków ‒ 15 I 2007, tamże), geolog i geochemik. Syn Albina, profesora i rektora Akademii Handlowej w Krakowie (dziś Uniw. Ekonomiczny), więźnia Sonderaktion Krakau.
Szkołę podstawową i średnią ukończył w Krakowie (matura 1947). W tymże roku podjął studia geologiczne i chemiczne na UJ uzyskując w 1951 magisterium z geologii i paleontologii pod kierunkiem prof. M. Książkiewicza. W czasie studiów oraz pierwszych lat pracy zawodowej wiele zawdzięczał prof. Antoniemu Gawłowi (UJ), dr. Stanisławowi Siedleckiemu (UJ, Państwowy Instytut Geologiczny) i A. Bolewskiemu (AGH).
Od 1951 pracownik wydz. geologiczno-poszukiwawczego AGH, w którym był czynnym nauczycielem także w czasie emerytury. Rozpoczął jako asystent Katedry Mineralogii i Petrografii (1969‒92), później adiunkt i docent, oraz profesor nadzwyczajny (1973) i zwyczajny (1981). Kierownik Zakładu Mineralogii i Petrografii (1969‒92) i dyrektor Instytutu Geologii i Surowców Mineralnych (1982‒88). Okresowo także kierownik Zakładu Mineralogii Uniw. Śląskiego (1973‒79) oraz kierownik Zakładu Mineralogii i Petrografii UJ (1998‒2002), W uczelniach tych utworzył znaczący zespół badawczy o randze międzynarodowej, w jego skład weszło m.in. 14 wypromowanych przez Ż. doktorów.
Ogłosił ponad 200 publikacji naukowych, poświęconych głównie mineralogii skał magmowych, osadowych i metamorficznych różnych regionów Polski środkowej i południowej (zwłaszcza Krakowskie, Wyżyna Krakowsko-Częstochowska, Górny i Dolny Śląsk oraz Karpaty). Stałym nurtem jego rozpoznania były również metody oznaczania pierwiastków śladowych w minerałach i skałach, zwłaszcza w strefach zwietrzelinowych okruszcowania. Od 1955 skoncentrował się na badaniach strefy utleniania śląsko-krakowskich złóż rud cynku i ołowiu, poświęcając wiele uwagi migracji pierwiastków śladowych. Uzyskane wyniki przedstawił w rozprawie doktorskiej Mineralogiczna i geochemiczna charakterystyka strefy utleniania śląsko-krakowskich złóż kruszców cynku i ołowiu (obrona 1959). Habilitował się na podstawie rozprawy Studium minerałów hydrogranatów (1965) i problemom tym poświęcał wiele uwagi w latach późniejszych.
Poza wymienionymi rozprawami za najważniejsze w swym dorobku uważał: Hydrogarnets (1966), Copper arsenate and sulphate minerals from Miedzianka near Kielce (Poland) (1987, współautor); Optical absorption and EPR study of Cu2+ ions in vesuvianite „cyprine” from Sauland, Telemark (Norway) (1992, współautor); H-bonding in survanite, a complex orto-disilicate (1993, współautor); Tufit melafirowy i niższy pstry piaskowiec w Alwernii (1953, współautor); On the occurrence of dispersed vesuvianite phase in some so called hydrogrossulais (1964); The problem of stacking-order in natural hydrozincites (1966); A chromian hydrogrossular from Jordanów (Lower Silesia, Poland); Zincian dolomite: the present state of knowledge (1981); EPR study of South African grossularites (,,South African jades”), (1984, współautor); Copper arsenate and sulphate minerals from Miedzianka near Kielce (Poland) (1987, współautor); Zeolite associations from Tertiary basaltoids of King George Island, West Antarctica (1987, współautor); Infrared spectroscopic evidence of ordering in the vesuvianite structure (1994, współautor); Monochydrocalcite synthezed once again (1998, współautor); Mössbaner study of two axinites from Poland (2002, współautor). Niewątpliwie preferował prace zbiorowe, dające lepsze rozeznanie problemu.
Metodyce badań mineralogicznych poświęcił m.in.: Wybrane zagadnienia z zakresu metodyki nadań minerałów i skał (1968 i wydania kolejne, współautor), Metody badań minerałów i skał (1970 i wydania kolejne, współautor). Wiele uwagi do tych zagadnień przywiązywał w podręcznikach akademickich, a zwłaszcza: Mineralogia ogólna (1975 i wydania późniejsze, współautor). Tym też sprawom służyło zorganizowane przez Ż. na AGH Studium Podyplomowe, którym przez wiele lat kierował.
Aktywny w życiu społecznym nauki, m.in. w Polskim Tow. Geologicznym i Polskim Tow. Mineralogicznym (współzałożyciel, prezes i członek honorowy), Komitecie Nauk Mineralogicznych PAN (przewodniczący 1982‒90). Redaktor „Mineralogia Polonica” (1970‒2004). Przedstawiciel Polski w Komisji Fizyki Minerałów w International Mineralogical Association. Członek Brytyjskiego Tow. Mineralogicznego. W 2017 został zatwierdzony nowy minerał o nazwie ŻABIŃSIITE, odkryty przez zespół prof. Adama Pięczki z AGH w Pilawie Górnej na Dolnym Śląsku ‒ o formule: Ca[Al0.5(Ta,Nb)0.5](SiO4)O.
Członek korespondent PAU (od 1993). Odznaczony m.in. Krzyżem Kawalerskim i Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski oraz Medalem KEN.
Kto jest kim w Polsce. Informator biograficzny, Warszawa 1993, s. 851; Współcześni uczeni polscy. Słownik biograficzny, red. J. Kapuścik, t. 4. Warszawa 2002, s. 895; Informator nauk mineralogicznych w Polsce. Mineralogia ‒ geochemia ‒ petrografia, Kraków 2006, s. 112; Złota Księga Nauki Polskiej ‒ Naukowcy Zjednoczonej Europy, Warszawa 2006, s. 966; B. Kwiecińska, A. Skowroński: Witold Żabiński (1929‒2007), „Mineralogia Polonica”, vol. 38, 2007, s. 3–13; W. Narębski: Witold Żabiński (1929‒2007), „Annales Societatis Geologorum Poloniae”, vol. 77, 2007, s. 313–315; B. Kwiecińska, W. Heflik: Witold Żabiński (1929‒2007), [w:] Katedra Mineralogii, Petrografii i Geochemii Akademii Górniczo-Hutniczej im. S. Staszica, Kraków 2009, s. 50–51; A. Manecki: Alfabet wspomnień o ludziach nauki i wydarzeniach minionych, Kraków 2015, s. 227.
Zbigniew Wójcik