Giganci Nauki

CISZEWSKI Ignacy Stanisław (3 V 1875, Uładówka k. Winnicy, Podole – 16 IV 1924, Warszawa), inżynier komunikacji, budowniczy wielkich mostów na Wołdze. Syn Aleksandra, miejscowego gorzelanego, brat stryjeczny mostowców Jana (1881–1944) i Tadeusza (1886–1976).

Ukończył dział matematyczny Szkoły Realnej w Warszawie (1891), a następnie Inst. Inżynierów Komunikacji w Petersburgu (1898), w którym podjął pracę w laboratorium mechanicznym i hydrotechnicznym, a później jako asystent w Katedrze Mechaniki Budowli. Jednocześnie był zatrudniony w dziale mostów biura budowy Drogi Żelaznej Moskiewsko-Windawsko-Rybińskiej i na Kolei Mikołajewskiej (Petersburg–Moskwa). W 1902, wysłany przez uczelnię do Europy Zachodniej i USA, zwiedzał laboratoria mechaniczne i duże obiekty inżynierskie. Po powrocie pracował w zarządzie Kolei Astrachańskiej, gdzie projektował dla niej mosty na odgałęzieniach Wołgi w jej delcie – Achtubie i Buzani. W celu zapoznania się z rozwiązaniami zastosowanymi w podobnych warunkach gruntowych, przebywał w 1905 w Egipcie, gdzie studiował przejście kolejowe przez deltę Nilu, a następnie w Londynie, gdzie zaznajomił się dokumentacją techniczną posadawiania przepraw kolejowych przez Ganges i Bramaputrę. Po powrocie kierował budową stalowych mostów kratowych na wyżej wymienionych odnogach Wołgi (długości 425 i 620 m). Podpory tych mostów oparł na kesonach zagłębionych na 30 m poniżej średniego poziomu wody. Most na Buzani miał jedno przęsło zwodzone długości 32 m, zaprojektowane przez S. Kunickiego. Po ukończeniu tych prac w 1907, organizował budowy mostów na Newie k. Petersburga, na Oce pod Muromem oraz na rzece Twerce.

W 1911–12 C. kierował budową stalowego mostu kolejowego przez Wołgę w Swiażsku k. Kazania, mającego 6 przęseł po 157,62 m rozpiętości (całkowita jego długość wraz z dojazdami na terenach zalewowych wynosiła ok. 1400 m), w 1913–16 podobnego mostu przez Wołgę pod Symbirskiem (później Ulianowsk) o 12 takichże przęsłach i całkowitej długości wynoszącej 2576 m. Były to prace prowadzone w trudnych warunkach (duże rozlewiska i głębokie posadowienia). W tym czasie publikował w fachowych czasopismach rosyjskich opisy prowadzonych przez siebie budów, badań hydrologicznych i doświadczeń z kesonowaniem. Następnie został pomocnikiem naczelnego inżyniera Kolei Południowosyberyjskiej. W 1918 wraz z armią admirała A.W. Kołczaka wycofał się na wschód i kierował odbudową zniszczonych podczas wojny domowej mostów na opanowanym przez wojska Kołczaka obszarze. Latem 1920 wrócił do Polski, przez Władywostok, Kanał Sueski i Gdańsk.

Pracował w Dyrekcji Budowy Kolei Państwowych jako naczelnik oddziału przebudowy warszawskiego węzła kolejowego obejmującej budowę linii średnicowej oraz przebudowę linii obwodowej. Z pierwszą wiązała się przebudowa stacji Warszawa Wschodnia, podniesienie jej torów ponad poziom ulic, budowa od niej nasypu do mostu średnicowego na Wiśle (jego wznoszenie rozpoczęto w 1923) oraz wiaduktów na Pradze i na Powiślu. W ramach przebudowy drugiej linii wznoszono wiadukty nad ulicami: Wolską, Górczewską i Obozową.

Równocześnie C. był konsultantem Ministerstwa Robót Publicznych ds. odbudowy mostu przez Wisłę we Włocławku i Mostu Poniatowskiego w Warszawie, kierował dla Ministerstwa Spraw Wojskowych budową dwóch dużych bocznic kolejowych do Centralnych Składnic Amunicji. Od 1922 jako starszy asystent w Katedrze Budownictwa Ogólnego PW prowadził zajęcia z fundamentowania.

Na łamach „Przeglądu Technicznego” opublikował: Choroby kesonowe i zapobieganie im (1923), Z praktyki kesonowej (1923), Montaż i spławianie dźwigarów wielkich rozpiętości (1924), Odbudowa mostu na Wiśle we Włocławku ( 1924).

PSB (Z. Konopczyński); SBTP (B. Chwaściński); SPPT (B. Chwaściński).

J. Jankowski: Mosty w Polsce i mostowcy polscy, Wrocław 1973; „Inżynier Kolejowy” 1924, nr 8; „Kurier Warszawski” 1891 nr 179, 1924 nr 107 i 108, 1928 nr 109; „Przegląd Techniczny” 1922 nr 45, 1924 nr 25.

Bolesław Orłowski