Smogulecki Jan Mikołaj
SMOGULECKI Jan Mikołaj (1610, Kraków – 17 IX 1656, Czao-king-fou, Chiny), matematyk, astronom, jezuita misjonarz. Syn Macieja, starosty bydgoskiego herbu Grzymała, i Zofii z Zebrzydowskich.
Kształcił się od 1620 w szkołach jezuickich w Brunsberdze (ob. Braniewo), a od 1622 w Akad. Lubrańskiego w Poznaniu, skąd we IX 1625 wyjechał na studia matematyczne i astronomiczne do Fryburga w Bryzgowii (gdzie w 1626 w publikacji Sol illustratus ac propugnatus… sensownie wypowiedział się na temat plam na Słońcu), a w 1627–29 ukończył studia filozoficzne w Collegium Romanum w Rzymie uzyskując stopień doktora. W 1629 zaczął też studiować prawo w Padwie. Po powrocie do kraju (zapewne w 1631) został dworzaninem królewskim, był też starostą nakielskim (1631–37), posłował na sejmy (1632–35), był deputatem w Trybunale Koronnym (1636). Od 1633 starał się wstąpić do zakonu jezuitów i zostać misjonarzem. 14 XII 1636 rozpoczął nowicjat, po czym studiował teologię w kolegium św. Piotra i Pawła w Krakowie (1638–40) i w Collegium Romanum w Rzymie (1640–42), gdzie w 1641 uzyskał święcenia kapłańskie. W 1643, po uroczystej profesji czterech ślubów zakonnych, udał się przez Portugalię drogą morską na Daleki Wschód, wyposażony w potrzebne książki i instrumenty naukowe. Odpłynął 12 IV 1644, od X tego roku przebywał w Batawii (ob. Dżakarta), prowadząc działalność misyjną. W 1646 udało mu się dotrzeć do Chin, gdzie prowadził aktywną działalność misyjną w rozmaitych prowincjach, wykładając też w Nankinie (wraz z innym jezuitą, A. Schallem) matematykę i astronomię, prezentując chińskim uczonym aktualne zdobycze europejskie w obu tych dziedzinach, m.in. rachunek logarytmowy. Trwałym śladem recepcji owej ważnej naukowo problematyki stały się dwie książki opublikowane w języku chińskim przez najwybitniejszego miejscowego ucznia S., imieniem Lie Fong-tsu, poświęcone obliczaniu zaćmień metodami europejskimi oraz zgodności astronomii chińskiej z europejską. Nie zachowała się natomiast praca na temat geografii świata, jaką miał również pozostawić S.
PSB (L. Grzebień); HNP, t. 6; Słabczyńscy.
W. Kietlicz-Wojnacki: Polskie osiągnięcia naukowe na obczyźnie, Lublin 1980; B. Olszewicz: Stosunki naukowe polsko-chińskie w przeszłości, „Nauka Polska” 1953, nr 4; Encyklopedia wiedzy o jezuitach na ziemiach Polski i Litwy 1564-1995, oprac. L. Grzebień, Kraków 1996.
BO