Domański Władysław
DOMAŃSKI Władysław (4 IV 1889, Warszawa – 4 VI 1975, Kraków), inżynier mechanik, organizator przemysłu metalowego, specjalista w zakresie metalurgii cynku i kadmu. Syn Ludwika i Aleksandry Grzegółkowskiej.
W 1908 ukończył Gimnazjum gen. P. Chrzanowskiego, a w 1921 wydział budowy maszyn i elektrotechniki PW. W 1915–22 był asystentem w Zakładzie Metalurgicznym, kierowanym przez prof. H. Krukowskiego-Korwina, a następnie prof. W. Broniewskiego.
W 1922–45, z kilkuletnią przerwą, D. pracował w walcowni metali nieżelaznych należącej do Spółki Akcyjnej Fabryk Metalowych „Norblin, Bracia Buch i T. Werner” w Warszawie. Pełnił tam kolejno funkcje: kierownika laboratorium chemicznego, mechanicznego, metalurgicznego, druciarni i kablowni, oddziału amunicji karabinowej (1922–27), dyrektora technicznego (1927–44), i członka zarządu (1933–44), dyrektora technicznego oddziału w Głownie k. Łowicza (1945).
W 1926–27 D. brał udział w projektowaniu i budowie wielkiej walcowni blach paleniskowych i rafinerii miedzi w Głownie. Przy jego współudziale uruchomiono walcownię gorącą miedzi i mosiądzu, zimną walcownię mosiądzu, stopów miedzioniklowych i melchiorowych („nowe srebro”), blach cienkich (do 0,15 mm), taśmownię zmechanizowaną, wytrawialnię i nowoczesną wyżarzalnię z samoczynnie działającą rejestracją pirometrów. Po 1930 D. uruchomił w Warszawie pierwszą w kraju produkcję telefonicznych i telegraficznych drutów miedziowo-krzemowych.
Pracę w Spółce Norblin przerwał z powodu pobytu w fabryce Bechmana w Wiedniu-Inzersdorfie (1923), gdzie zaznajamiał się z produkcją drutów miedziowo-krzemowych, oraz w związku z zatrudnieniem się 1930–33 w Inst. Naukowej Organizacji i Kierownictwa w Warszawie, w którym był asystentem prof. K. Adamieckiego i uczestniczył w pracach nad usprawnianiem gospodarki materiałowej w fabrykach Państwowych Wytwórni Uzbrojenia. W 1934 D. przebywał w USA, gdzie zajmował się bezodlewowym walcowaniem metali nieżelaznych w układzie Hazeletta.
Po II wojnie światowej D. był 1945–48 dyrektorem naczelnym w Zakładach Budowy Maszyn, Mostów i Aparatów L. Zieleniewski w Krakowie. Pracował nad wyposażeniem fabryki w maszyny i urządzenia zrabowane przez Niemców i doprowadził do przedwojennej zdolności produkcyjnej.
W 1948 przeniósł się na Akad. Górniczą w Krakowie (od 1949 AGH). Objął stanowisko adiunkta w Zakładzie Metalurgii Metali Nieżelaznych, a następnie zastępcy profesora (1955), docenta (1956) i profesora nadzwyczajnego (1958) w Katedrze Metalurgii Metali Nieżelaznych, kierowanej przez prof. A. Krupkowskiego. Od 1953 do przejścia na emeryturę (1966) D. kierował Zakładem Przeróbki Metali Nieżelaznych, a 1953–55 był także prodziekanem wydziału metalurgicznego. Prowadził wykłady na temat właściwości żeliwa stopowego, pieców elektrycznych dla metali nieżelaznych oraz elektrometalurgii metali nieżelaznych.
Główną dziedziną zainteresowań naukowych D. była metalurgia cynku i kadmu, analiza termodynamiczna procesów metalurgicznych. Badał m.in. problem działania chloru w procesie rafinowania metali nieżelaznych. Zajmował się zagadnieniami rozpuszczalności gazów w metalach na przykładzie srebra, opracował także oryginalny model rozpuszczalności. Ogłosił kilka artykułów w „Archiwum Górnictwa i Hutnictwa”, „Zeszytach Naukowych AGH” i „Hutniku”. Opracował: Atlas pieców i urządzeń hutniczych z zakresu metalurgii cynku i kadmu (1951). Wspólnie z prof. A. Krupkowskim napisał pierwszy w Polsce podręcznik: Metalurgia cynku i kadmu (1952).
SBTP (T. Karwan).
S. Białas: Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie w latach 1919–1959. Kronika, Kraków 1959; 75 lat Akademii Górniczo-Hutniczej im. Stanisława Staszica w Krakowie, red. Z. Engel i inni, Kraków 1994; F. Szwagrzyk: 50 lat Akademii Górniczo-Hutniczej im. Stanisława Staszica w fotografii, Kraków 1971.
Andrzej J. Wójcik