Rosenblatt Alfred
ROSENBLATT Alfred (22 VI 1880, Kraków – 7 VII 1947, Lima), matematyk, przedstawiciel krakowskiej szkoły matematycznej. Syn Józefa, profesora prawa UJ, i Klary Koppehnan.
W 1898 ukończył Gimnazjum św. Anny w Krakowie i podjął studia na Technische Hochschule w Wiedniu. Po uzyskani absolutorium w 1902 wrócił do Krakowa, by w 1902–1906 studiować matematykę na UJ. Na podstawie pracy O funkcjach całkowitych przestępnych uzyskał doktorat (promotorem był S. Zaremba). Po studiach uzupełniających w Getyndze (1908–10) został asystentem na UJ. W 1913 habilitował się z geometrii algebraicznej (Badania nad pewnymi klasami powierzchni algebraicznych nieregularnych i nad biracjonalnymi przekształceniami nie zmieniającymi tych powierzchni), dziedziny zupełnie do tamtej pory nieuprawianej przez polskich matematyków.
Był w grupie inicjującej powstanie Polskiego Tow. Matematycznego, razem z S. Zarembą, K. Żorawskim, J. Sleszyńskim, L. Leją, A. Hoborskim, W. Ślebodzińskim, O. Nikodymem, S. Banachem, L. Chwistkiem i W. Stożkiem. W 1920 uzyskał tytuł profesora nadzwyczajnego, jednak żadnej propozycji objęcia katedry nie otrzymał. W 1930 nadeszła taka propozycja z Argentyny – miał zostać kierownikiem katedry w Inst. Matematycznym w La Plata. Jednak, z powodu przewrotu wojskowego w tym państwie, nie doszło do wyjazdu. Kolejna propozycja nadeszła z uniwersytetu w Limie (Peru) w 1936. R. przyjął tę propozycję i został szefem Katedry Astronomii i Geodezji. Pozostawał formalnie pracownikiem UJ (na urlopie naukowym) i planował powrót, jednak wybuch II wojny światowej jednak pokrzyżował te plany. Pozostał w Limie do końca życia.
R. ma duże zasługi dla rozwoju matematyki w Peru. Współpracował tam z G. Garcíą, autorem prac z analizy rzeczywistej i zespolonej, mechaniki teoretycznej oraz astronomii. W 1938 był współzałożycielem Academia Nacional de Ciencias Exactas, Físicas y Naturales de Lima. Dzięki R. Peru otworzyło się na aktualne prądy w matematyce europejskiej. W Limie R. wykształcił grupę matematyków, z których najwybitniejszym był José Tola. W 1943 w „Magazine of Sciences” R. opublikował ważną pracę La posición de Copérnico en la historia de la ciencia („Revista de Ciencias”, Lima), będącą oryginalną analizą wkładu Kopernika do nauki światowej.
R. był aktywny w międzynarodowym naukowym życiu matematycznym. Uczestniczył w wielu konferencjach, był zapraszany z wykładami do prestiżowych ośrodków naukowych (Rzym, Bolonia, Liège, Sofia, Paryż, Ateny, Belgrad, La Plata, Princeton), uczestniczył aktywnie w międzynarodowych kongresach matematyków w Cambridge, Bolonii i Zurychu.
Jest autorem ponad 200 prac naukowych i kilku książek, w tym: Przyczynek do klasyfikacyi powierzchni rozwijalnych algebraicznych (AU, 1911), Geometrja analityczna na płaszczyźnie (AU, 1926), Sur certains mouvements stationnaires plans des liquides visqueux incompressibles (Buenos Aires 1930), Trabajos del Seminario matemático, Universidad de Buenos Aire (Buenos Aires 1932; współautorzy: J. Babini i J. Rey Pastor), Solutions exactes des équations du mouvement des liquides visqueux (wydanej w prestiżowej serii monografii «Mémorial de sciences mathématiques», Paryż 1935, t. 72) oraz książek napisanych z G. Garcią – Sobre el problema de los tres cuerpos en el plano (Lima 1937), Análisis algebraico: números reales, conjuntos, sucesiones infinitas, series y productos infinitos (Lima 1955).
Obszar badawczy R. był olbrzymi – od geometrii algebraicznej, funkcji zmiennej rzeczywistej, funkcji analitycznych, równań różniczkowych cząstkowych i zwyczajnych, rachunku prawdopodobieństwa po hydrodynamikę, zagadnienie trzech ciał, teorię sprężystości, teorię grawitacji, sejsmologię, kosmogonię, genetykę matematyczną, bakteriologię i historię nauk ścisłych. Główną dziedziną badawczą R. była geometria algebraiczna. Badał niezmienniki powierzchni algebraicznej, opracował geometryczne metody klasyfikacji obiektów geometrycznych. Miał też interesujące wyniki w analizie metod stosowanych w topologii krzywych algebraicznych oraz w teorii równań różniczkowych zwyczajnych i cząstkowych. Wskazał cały szereg warunków na jednoznaczność rozwiązań oraz zaostrzył kryterium Picarda. Analizując metodę kolejnych przybliżeń, wyprowadził warunki dostateczne zbieżności.
R. zajmował się również fizyką teoretyczną, pracował nad zagadnieniami hydrodynamiki – badał ruch bezwirowy w lepkich, nieściśliwych cieczach oraz perturbacje ruchu laminarnego.
PSB (S.M. Brzozowski); SBMP (Z. Pawlikowska-Brożek).
C. Carranza: La Matematica en le Perú. Discurso pronunciado en XXIII Coloquio National de Matematica, Lambayeque 2004; S. Gołąb: Studia z dziejów katedr Wydziału Matematyki, Fizyki, Chemii Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1964.
Wiesław Wójcik