Giganci Nauki

https://gigancinauki.pl/gn/biogramy/84349,Hempel-Stanislaw.html
28.03.2024, 17:02

Hempel Stanisław

HEMPEL Stanisław (6 XI 1892, Tuczna, Podlasie – 16 VI 1954, Warszawa), konstruktor budowlany. Syn Józefa, rządcy w majątku rolnym, i Jadwigi Drabińskiej.

Wyższą Szkołę Realną w Tarnowie ukończył z odznaczeniem w 1911. Studia politechniczne w Grazu (uzyskał tam „półdyplom”) przerwał mu wybuch I wojny światowej. H. zaciągnął się wówczas ochotniczo do rosyjskich wojsk technicznych i do 1917 brał udział w budowie dróg i mostów w strefie przyfrontowej. Na początku 1918 wrócił do kraju i pracował przy regulacji Wisły w Nieszawie. W 1920 wstąpił jako ochotnik do WP, a po demobilizacji, w tymże roku wznowił studia na wydziale inżynierii lądowej PW, które ukończył w 1926, uzyskując dyplom inżyniera dróg i mostów. Od 1924 pracował też jako technik w biurze konstrukcyjnym Centralnego Zarządu Wytwórni Wojskowych w Warszawie, od 1925 był jednocześnie asystentem w Katedrze Budownictwa Przemysłowego PW.

H. harmonijnie łączył działalność naukowo-dydaktyczną na wydziale architektury PW, gdzie od 1926 wykładał żelbetnictwo, a 1932–35 także statykę oraz 1927–32 kierował II Katedrą i Zakładem Budownictwa, a w 1934 uzyskał doktorat na podstawie rozprawy Pale utwierdzone w gruncie, z ambitną praktyką inżynierską i działalnością w departamencie budownictwa Ministerstwa Spraw Wojskowych. Projektował hale fabryczne, w tym jedną z największych w Polsce, żelbetową, dla fabryki samolotów w Mielcu, liczne hangary lotnicze. Według jego koncepcji wzniesiono w 1932 maszt radiostacji w Raszynie i oryginalny (nagrodzony) maszt w polskim pawilonie na Wystawie Sztuki Dekoracyjnej w Paryżu (1937). Publikował też prace naukowe, m.in. Most na trzech oporach tworzących w planie trójkąt (1931), Racjonalne formy łuków w zastosowaniu do mostów (1932), Fundamenty na palach czy bez pali (1932), Konstrukcje szkieletowe żelazne (1933), Ekspresja architektoniczna konstrukcji (1938). Ta ostatnia stała się podstawą habilitacji H. na konspiracyjnej PW podczas okupacji. H. w czasie wojny uczestniczył w działalności podziemnej politechniki, wykładał też od 1941 w Państwowej Wyższej Szkole Technicznej w Warszawie i pracował w Tow. Przemysłu Metalowego K. Rudzki i S-ka.

Po wojnie objął kierownictwo Katedry Konstrukcji Drewnianych na wydziale architektury PW, w 1946 został profesorem nadzwyczajnym, a w 1949 zwyczajnym. W 1952 powołano go na członka korespondenta PAN. Reprezentował Polskę na pierwszym powojennym posiedzeniu stałego komitetu Association Internationale des Ponts et Charpentes w Brukseli (3–5 X 1946). W 1945–47 pracował też w Biurze Odbudowy Stolicy, projektując nowe przęsła dla Mostu Poniatowskiego i nadzorując jego odbudowę. W 1948 według koncepcji H. wykonano iglicę wysokości 107 m i łuki dekoracyjne na Wystawie Ziem Odzyskanych we Wrocławiu. Kierował też pracownią w Przedsiębiorstwie Projektowania Budownictwa Miejskiego Miastoprojekt „Specjalistyczne” oraz Stacją Doświadczalną PAN przy budowie Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie. W ostatnich latach życia zajął się teorią konstrukcji wstępnie sprężonych, głównie kwestią stosowania w niej zmiennych współczynników sprężystości. Został odznaczony m.in. Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.

 

PSB (S. Furman); SBTP (W. Karśnicki); SPPT (B. Chwaściński); Łoza.

Warszawska Szkoła Architektury 19151965, Warszawa 1967; „Inżynieria i Budownictwo” 1954, nr 9; „Nauka Polska” 1954, nr 2 (W. Żenczykowski); Archiwum PW: akta osobowe, sygn. 1520.

Bolesław Orłowski

Opcje strony