Jewniewicz Hipolit Dominik
JEWNIEWICZ Hipolit Dominik (4 III 1831, Kiemin, gubernia mohylewska – 18 XI 1903, Petersburg), specjalista w dziedzinie wytrzymałości materiałów i mechaniki budowli. Syn miejscowego szlachcica Antoniego i Marii z Lipińskich.
Kształcił się w Orszy, Mohylewie i Pskowie, gdzie w 1852 ukończył gimnazjum. Studiował na wydziale fizyczno-matematycznym uniwersytetu w Petersburgu (1852–55), od 1856 wykładał mechanikę teoretyczną w tamtejszym Inst. Technologicznym. Po odbyciu 1861–62 podróży naukowej po Anglii, Belgii (projektował tam maszyny w zakładach Coquerilla w Liège), Francji i Niemczech podjął w Instytucie wykłady budowy maszyn. W 1868 uzyskał stopień magistra matematyki stosowanej na podstawie rozprawy Kurs nauki o wytrzymałości materiałów budowlanych i sprężystości ciał stałych i został mianowany profesorem. Oprócz mechaniki teoretycznej i budowy maszyn wykładał także przez wiele lat mechanikę stosowaną, hydraulikę, teorię wytrzymałości materiałów, teorię sprężystości, teorię prawdopodobieństwa, przyciągając słuchaczy również spoza uczelni. W 1868–87 był dziekanem wydziału mechanicznego. Od 1863 mechanikę stosowaną wykładał też w Mikołajewskiej Akad. Morskiej, w 1884 objął Katedrę Mechaniki Stosowanej i Hydrauliki w Inst. Inżynierów Cywilnych, a w 1891 został także profesorem w Inst. Elektrotechnicznym, którego był jednym z głównych organizatorów (w 1895 J. wybrano na członka honorowego Rady Naukowej Instytutu, a w 1900 nadano mu tytuł honorowego inżyniera elektrotechnika).
J. opublikował wiele prac z zakresu mechaniki budowli i hydrodynamiki, głównie podręczników akademickich w języku rosyjskim. Jego Próby wytrzymałości kotłów parowych (1889) przyczyniły się do zmiany obowiązujących przepisów. Za artykuły zamieszczone w „Inżynieryjnym Żurnale” (1891), Kilka słów o prawach ruchu wody zaskórnej i O wpływie cieczy przy zmiennym poziomie, uzyskał nagrodę Komitetu Inżynierskiego w Petersburgu. W 1889–93 należał do redakcji warszawskiego „Przeglądu Technicznego”, w którym zamieszczał artykuły, głównie z zakresu hydrauliki, m.in. Zarys cynematyki cieczy (1891). Współpracował też z redakcją „Prac Matematyczno-Fizycznych” i z Kasą im. J. Mianowskiego, pomagał również w organizacji i tworzeniu programu warszawskiej szkoły technicznej H. Wawelberga i S. Rotwanda, powstałej w 1895. W VI 1901 Stow. Techników w Warszawie zorganizowało jubileusz 40-lecia pracy naukowej J., podczas jego bytności w tym mieście. Prawdopodobnie wówczas został członkiem Stowarzyszenia. Powołany przez tę organizację fundusz jego imienia, przeznaczony na popieranie wydawnictw naukowo technicznych, opublikował w 1910 dzieło J.: Teoria sprężystości i jej zastosowanie do nauki o wytrzymałości materiałów budowlanych oraz do zasad głównych statyki cieczy i dynamiki cieczy, należące do wczesnych monografii z tej dziedziny.
J. był też członkiem dożywotnim Rosyjskiego Tow. Technicznego w Petersburgu i członkiem honorowym Tow. Politechnicznego w Moskwie. Syn J., Tadeusz, został inżynierem technologiem.
PSB (J. Samujłło); SBTP (J. Piłatowicz); SPPT (B. Orłowski).
H. Jewniewicz: Teoria sprężystości i jej zastosowanie..., Warszawa 1910 (tu życiorys, s. 3–7); Z.S. Olesiak: On Polish Mechanics (1850–1950), 21st International Congress of Theoretical and Applied Mechanics, Warsaw 15–21 VIII 2004, s. 5; A. Wierzbicki: Wspomnienia i dokumenty (1877–1920), Warszawa 1957; „Przegląd Techniczny” 1903, nr 48 (G. Kamieński).
Bolesław Orłowski