Karo Ferdynand
KARO Ferdynand (6 V 1845, Brześć Litewski – 3 IX 1927, Konstancin k. Warszawy), farmaceuta, botanik. Syn Kajetana Caro i Anastazji z Wołcakiewiczów.
Botaniką zainteresował go dr J. Milde w szkole realnej we Wrocławiu. K. w wieku 12 lat zbierał okazy zielnikowe, które zachowały się w zbiorach Ogrodu Botanicznego UW. Na arkuszu z 1857 na etykiecie storczyka – lipiennik Loesela, Liparis loeselli (L.) Rich. – znajduje się adnotacja K.: „W okolicach Wrocławia […], na łąkach torfiastych wspólnie z D. Milde odkryliśmy”. Tej fascynacji przyrodą pozostał wierny do końca życia.
W 1861 rozpoczął praktykę apteczną w warszawskiej aptece H. Spiessa, która w 1863–64 była ważnym punktem kontaktowym poczty powstańczej. K. działał wówczas jako tajny kurier Rządu Narodowego „w bliskiej styczności z R. Trauguttem”. W III 1864 został aresztowany i osadzony w X Pawilonie Cytadeli Warszawskiej. Uwolniony dzięki interwencji rodziny, w 1864–66 był pomocnikiem aptekarskim w Częstochowie, a po zdaniu egzaminu tzw. podaptekarskiego rozpoczął studia farmaceutyczne w Szkole Głównej Warszawskiej. W czasie studiów nawiązał przyjaźń z J. Rostafińskim. Jeszcze jako student przygotował pierwszą pracę florystyczną poświęconą okolicom Warszawy, która została opublikowana w Wiedniu w „Oesterreichische Botanische Zeitschrift” w 1867. Dyplom magistra farmacji uzyskał w 1872 i przez kilka lat prowadził własną aptekę w Łosicach k. Siedlec, a następnie w Częstochowie. W 1880 przeniósł się do Lublina, gdzie został kierownikiem apteki wojskowej. Miejsca pracy wpływały na kolejne etapy jego badań florystycznych, na podstawie których powstały publikacje naukowe: Einiges zur Flora von Polen, insbesondere des Städtchens Łosice, Flora okolic Częstochowy oraz Spis rzadszych krajowych roślin zebranych w latach 1881 i 1882 w okolicach Lublina oraz pod Stawską Górą za Chełmem.
Wiosną 1887 K. przyjął stanowisko kierownika apteki wojskowej w Irkucku, a po 2 miesiącach został przeniesiony do Nerczyńska, gdzie spędził 6 lat.
Po powrocie do kraju przez 3 lata prowadził aptekę w Magnuszewie. W 1897 zdecydował się na powrót na Syberię, tym razem do apteki w Błagowieszczeńsku, a potem w miejscowości Zeja-Pristań (Zejskiej Przystani, ob. miasto Zeja). Do kraju powrócił tylko na kilka miesięcy i podjął się opieki nad zbiorami Warszawskiego Tow. Farmaceutycznego, w tym własną kolekcją przysłaną w 1901, na którą składało się ponad 4000 arkuszy zielnikowych. Podczas trzeciej wyprawy syberyjskiej (1902–08) miał możliwość penetrowania zasobów florystycznych nadamurskich terenów Mandżurii (prawy brzeg środk. Amuru). Na Syberię powrócił jeszcze na 3 lata w 1910. Po powrocie do Polski osiadł w Latowicach. W 1920 został doradcą zielarskim w aptece A. Bukowskiego w Warszawie, a w 1925 – III 1927 był kustoszem zbiorów (m.in. florystycznych) Warszawskiego Tow. Farmaceutycznego.
K. podczas pobytu na Syberii wysyłał zbiory węgierskiemu botanikowi i wydawcy zielników z Budapesztu L. Richterowi. Z jego rekomendacji czeski botanik J. Freyn oznaczał okazy, które ze względu na brak dostępnej na Syberii literatury K. przysyłał nieopisane. Spisy gatunków roślin z poszczególnych regionów Syberii (okolice Irkucka, kraina Dauria Nerczyńska oraz dorzecze Amuru) zebrane przez K. były ogłaszane jako Plantae Karoanae w znanym czasopiśmie wiedeńskim „Oesterreichische Botanische Zeitschrift” (1889, 1890, 1895, 1896, 1901, 1902 i 1903). Wśród 80 tys. okazów zebranych przez K. znajduje się 28 nieznanych wcześniej nauce gatunków, z czego 8 nosi od jego nazwiska miano Karoi: Astragalus Karoi Freyn, Carex Karoi Freyn, Chenopodium Karoi Aellen, Euphorbia Karoi Freyn, Linum Karoi Freyn, Pedicularis Karoi Freyn, Saussurea Karoi Freyn, Rosa Karoi Borbas. Jego okazy zielnikowe znajdują się m.in. w bibliotekach w Warszawie, Krakowie, Jenie, Bazylei, Zurychu, Lozannie, Berlinie, Monachium, Getyndze, Paryżu, Wiedniu, Genui, Florencji, Lejdzie, Londynie, Irkucku, Czycie, Petersburgu i Kijowie. Z uwagi na czas i miejsce podróży florystycznych K. zebrane przez niego okazy są bezcennym materiałem do poznania roślinności mało poddanej antropopresji (zawierają m.in. wiele typów nomenklatorycznych poznanych gatunków i odmian).
PSB (H. Bukowiecki); SBP (W. Roeske).
B. Kuźnicka: Ferdynand Karo 1845–1927, Warszawa 1966; J. Hereźniak: Ferdynand Karo (1845–1927) farmaceuta, wielki zapomniany badacz flory Polski i Syberii, [w:] Zróżnicowanie i przemiany środowiska przyrodniczo-kulturowego Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej, t. 2 Kultura, red. J. Partyka, Ojców 2004, s. 315–322; I. Arabas: Badacz flory syberyjskiej mgr farm. Ferdynand Karo, „Apothecaria Bydgostiana. Studia z Dziejów Farmacji i Medycyny” 2008, t. 10; I Arabas, Z miłości do syberyjskiej flory, „Panacea – Leki Ziołowe” 2011, nr 2 (35); H. Bukowiecki, B. Bełdowska: Plantea Karoanae w Zielniku Warszawskim, SMDNP 1968 Seria B, z. 14; F. Karo: Z notatek botanika, „Wiadomości Farmaceutyczne” 1902, R. 29; tegoż: Flora nadamurska, „Wszechświat” 1900, t. 19; B. Hryniewiecki: Ferdynand Karo (1845–1927). Wspomnienie pośmiertne, „Acta Societatis Botanicorum Poloniae” 1931, No 8.
Iwona Arabas