Giganci Nauki

https://gigancinauki.pl/gn/biogramy/84610,Piotrowski-StefanGinwill-Piotrowski.html
29.03.2024, 15:20

Piotrowski Stefan(Ginwiłł-Piotrowski)

PIOTROWSKI Stefan (Ginwiłł-Piotrowski) (11 IV 1910, Kraków – 17 I 1985, Warszawa), astronom. Syn Zygmunta, adwokata, i Marii Gerard-Festenburg.

Maturę zdał w 1928 w krakowskim Gimnazjum św. Jacka. W 1928–32 studiował na wydziale filozoficznym UJ i 30 VI 1932 uzyskał stopień magistra filozofii w zakresie matematyki. W 1933 został zatrudniony jako młodszy asystent Obserwatorium Astronomicznego UJ, od 1934 (26 VI tego roku magisterium z astronomii) do 1939 – starszy asystent. 9 IV 1938 obronił rozprawę doktorską. Niepowołany do wojska z powodu wady serca, czas II wojny światowej spędził w rodzinnym majątku w Zmiennicy. 1 IX 1944 objął stanowisko nauczyciela w gimnazjum i liceum w Brzozowie. Od 1 IV 1945 do 30 VIII 1946 pracował w Obserwatorium Astronomicznym UJ jako obserwator, a od 1 IX 1946 do 14 II 1952 jako adiunkt. W tym ostatnim okresie w 1947 przebywał na stypendium Agassiza w Harvard College Observatory w Cambridge (USA). Od semestru letniego 1952 był zastępcą profesora astrofizyki UW, od 1954 profesorem nadzwyczajnym UW, od 1962 profesorem zwyczajnym, od 1955 także profesorem Zakładu Astronomii PAN w Warszawie, od 1962 członkiem korespondentem PAN, a od 1969 – członkiem rzeczywistym. Pełnił wiele funkcji w strukturach UW i PAN, otrzymał liczne odznaczenia państwowe. Jest uznawany za twórcę warszawskiej szkoły astronomicznej.

W okresie krakowskim P. prowadził obserwacje gwiazd zmiennych zaćmieniowych i opracowywał metody wyznaczania orbit tych gwiazd: rozwinął metodę Russella-Fetlaara i wraz ze Z. Kopalem przedstawił metodę Piotrowskiego-Kopala. Zaproponował teorię zderzeń planetoid z uwzględnieniem roli tych zjawisk w procesie tworzenia się składowej pyłowej materii międzyplanetarnej. W okresie warszawskim kontynuował badania nad zjawiskiem rozchodzenia się promieniowania w atmosferze. Uzyskał także ciekawe wyniki w badaniach przepływu masy w ciasnych układach podwójnych.

Napisał Wewnętrzną budowę gwiazd (1955) oraz książki popularyzujące astronomię: Gwiazdy zmienne i nowe (1953), Dlaczego gwiazdy świecą (1955) i Jak daleko do gwiazd (1955). Był redaktorem „Astronomii Popularnej” (1967), w 1950–54 redaktorem naczelnym „Uranii”, współtwórcą i w 1953–77 redaktorem naczelnym „Postępów Astronomii”.

Śródka.

U. Perkowska: Corpus Academicorum Facultatis Philosophiae Universitatis Iagellonicae 1850–1945, Kraków 2007, s. 290–291; J. Smak, A. Sołtan: Stefan Piotrowski. Wspomnienia uczniów, „Postępy Astronomii” 1985 z. 1–2; K. Stępień: W 11. rocznicę śmierci Stefana Piotrowskiego, „Postępy Astronomii” 1995, z. 4

Jarosław Włodarczyk

Opcje strony