Lewicki Jan Antoni
LEWICKI Jan Antoni (25 XII 1815, Wolica, Sanockie – l V 1882, Warszawa), inżynier kolejowy, budowniczy pierwszej kolei alpejskiej. Syn Jana, urzędnika.
Uczył się początkowo w Przemyślu, w 1834 ukończył szkołę realną we Lwowie, a w 1836–39 z wyróżnieniem Polytechnisches Institut w Wiedniu, uzyskując dyplom inżyniera budowlanego. Uczestniczył w budowie kolei Wiedeń–Bogumin (1840–42), od 1842 pracował w dyrekcji generalnej austriackich kolei państwowych i w tymże roku projektował linię kolejową Mürzzuschlag–Graz, a następnie kierował budową jednego z jej odcinków. W 1843 prowadził studia kolei przez przełęcz Semmering w Alpach austriackich. W 1844 kierował budową kolei łączącej Zirknitz i Pöltschach (Dolna Styria), obejmującej duży wiadukt i tunel. W tym czasie opublikował Theoretische Abhandlung über die Kubatur der Auf- und Abträge bei Chausséen und Eisenbahnen (Wien 1844).
W 1845–49 był naczelnym inżynierem w prywatnym towarzystwie akcyjnym budowy kolei. Zaprojektował wówczas i zbudował linię Wiener Neustadt – Sopron (Węgry) oraz przeprowadził studia i opracował projekt linii kolejowych łączących Bruck nad Litawą (niem. Leitha) z Győr (Węgry) i Preszburgiem (ob. Bratysława).
W 1849 wrócił na służbę państwową i brał udział w budowie linii kolejowej Gloggnitz–Mürzzuschlag przecinającej Alpy przez przełęcz Semmering. L. był naczelnikiem budowy odcinka Gloggnitz–Eichberg, długości ponad 13 km, z czego blisko połowa przypadała na teren wysokogórski. L. przeprowadził na nim studia terenowe, zaprojektował trasę i kierował budową obejmującą wykonanie dwóch tuneli o długości 182 i 38 m, pięciu wielołukowych wiaduktów kamiennych (najdłuższy z nich miał 284,5 m i wysokość dochodzącą do 30 m) oraz 2 dużych i kilku mniejszych mostów żelaznych. Na odcinku ok. 500 m trasa biegła w półprzekopie wykutym w skale. Otwarcie tej pierwszej kolei alpejskiej, uznawanej za arcydzieło kunsztu inżynierskiego, nastąpiło w 1854. W 1869 koło stacji Semmering wzniesiono pomnik, na którym wyryto nazwiska jej budowniczych.
W 1855 L. przeprowadzał studia linii kolejowej Innsbruck–Kufstein w Tyrolu. Następnie opracował jej projekt i kierował budową, obejmującą 4-przęsłowy most żelazny długości 112 m przez rzekę Inn k. Pichlwang.
W 1859 L. powrócił do Galicji, był inżynierem obwodowym w Krakowie, a potem w Wadowicach, w 1863 pracował w Krakowie w departamencie technicznym Namiestnictwa. W 1864 zatrudnił się w dyrekcji Drogi Żelaznej Warszawsko-Wiedeńskiej i Kolei Warszawsko-Bydgoskiej w Warszawie, w 1866–73 był naczelnikiem odcinka we Włocławku. W 1867 kierował budową odnogi Kolei Warszawsko-Bydgoskiej łączącej Aleksandrów Kujawski z Ciechocinkiem. W 1873–81 był naczelnikiem odcinka Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej w Częstochowie; w 1880 zakończył układanie na nim drugiego toru. W 1881 został mianowany zastępcą głównego inżyniera w dyrekcji tych kolei w Warszawie.
PSB (J. Zimny); SBTP (B. Chwaściński); SPPT (B. Chwaściński).
„Kłosy” 1883, nr 935; Księga Świata, cz. 2, 1857, s. 35; „Kurier Warszawski” 1851, nr 293, 1866, nr 74, 174, 252; „Przegląd Techniczny” 1882, nr 7; „Wędrowiec” 1882, nr 1029.
Bolesław Orłowski