Giganci Nauki

https://gigancinauki.pl/gn/biogramy/85055,Wojciechowicz-Boleslaw.html
29.03.2024, 06:58

Wojciechowicz Bolesław

WOJCIECHOWICZ Bolesław (2 I 1927, Postawy, Wileńszczyzna – 29 X 2010, Poznań), inżynier mechanik, tribolog, badacz zjawisk tarcia, zużycia i smarowania. Syn Bronisława, przedsiębiorcy transportowego, który przez sowieckie łagry trafił do armii gen. Władysława Andersa i uczestniczył w bitwie pod Monte Casino, i Anny.

W ramach repatriacji po II wojnie światowej trafił do Poznania, z którym związał się na całe życie. Ukończywszy w 1950 studia na wydz. mechanicznym Szkoły Inżynierskiej, której ówczesny rektor, prof. Bolesław Orgelbrandt, stał się jego nauczycielem i mistrzem, podjął pracę na tej uczelni jako asystent w Katedrze Silników Spalinowych. Na niej też, przemianowanej na Politechnikę Poznańską, ukończył studia magisterskie (1955), uzyskał w 1962 doktorat (promotorem był S. Ziemba, kolejny opiekun naukowy W.), habilitację (1968), profesurę nadzwyczajną (1972) i zwyczajną (1978). Kierował tam Katedrą Eksploatacji Maszyn Rolniczych (1956–70), Laboratorium Izotopowym (1962–70), Instytutem Maszyn Roboczych i Pojazdów (1970–81). W latach 1972–81 był jej rektorem. Wniósł też wymierny wkład w kształtowanie kadry oraz innowacyjność rozwiązań praktycznych Przemysłowego Instytutu Maszyn Rolniczych w Poznaniu, a także powstałego w 1986 Instytutu Technologii Eksploatacji – Państwowego Instytutu Badawczego w Radomiu.

Przedmiotem zainteresowań naukowych W., z którymi związane są kluczowe jego osiągnięcia w początkowym okresie działalności naukowej, były zagadnienia podstaw tribologii, szczególnie zużycie ścierne łożysk ślizgowych. Z tej problematyki opublikował wiele prac naukowych i wypromował kilkanaście rozpraw doktorskich, co stanowiło początek uznanej w kraju i za granicą, autorskiej szkoły tribologicznej. Specyficzną cechą tej szkoły naukowej było dążenie do fizycznej i chemicznej interpretacji zjawisk tribologicznych i poszukiwanie takich metod badawczych, które umożliwiłyby wykrywanie związków przyczynowych na różnych poziomach hierarchii strukturalnej węzłów tarcia, z poziomem oddziaływań molekularnych włącznie.

Główne osiągnięcia naukowe W. w tym obszarze badań obejmowały:

̶  kształtowanie podstaw tribologii, szczególnie w zakresie procesów zużycia ściernego łożysk ślizgowych; z tej problematyki opublikował w kraju i za granicą wiele prac naukowych, w tym rozprawę habilitacyjną pt. Studia nad mechanizmem zużywania się pary ślizgowej w obecności zanieczyszczeń;

̶ rozwój metod radioizotopowych obejmujący zastosowanie izotopów promieniotwórczych w badaniach zjawisk tarcia, zużycia i smarowania, a w szczególności także do sterowania i kontroli procesów technologicznych, przede wszystkim w zastosowanych do przemysłu spożywczego;

̶ zbudowanie podstaw metodycznych diagnostyki konwekcyjnej łożysk ślizgowych i tocznych, z wykorzystaniem metody atomów znaczonych, polegającej na rozpoznaniu stanu systemu na podstawie wyprowadzonych z niego substancji będących nośnikami informacji o zmianach tego stanu;

̶  poszukiwanie zależności między warunkami tarcia a parametrami zużycia w aspekcie podniesienia trwałości i niezawodności maszyn.

W obszarze zagadnień związanych z podstawami eksploatacji maszyn zainteresowania naukowe W. obejmowały m.in: badania trwałości łożysk zarówno tocznych, jak i ślizgowych, wtryskiwaczy i rozpryskiwaczy ciśnieniowych, łańcuchów tulejowych i wielu innych węzłów roboczych maszyn; badania trwałości i niezawodności obiektów technicznych; metody badań materiałów konstrukcyjnych przeznaczonych na węzły kinematyczne.

Wykorzystując zdobyte doświadczenie w poszukiwaniu możliwości zastosowania praktycznego posiadanej wiedzy W. opracował, wraz ze współpracownikami, wiele analiz i ocen dotyczących tendencji rozwojowych oraz ogólnych zagadnień metodologicznych występujących w naukach technicznych, obejmujących m.in: poznawcze i metodologiczne problemy nauk technicznych; perspektywy rozwoju dyscypliny: budowa i eksploatacja maszyn; metodologię generacji i realizacji programów badawczych w nauce o eksploatacji obiektów technicznych; naukoznawcze aspekty tribologii; przegląd teorii, praw i prawidłowości w nauce o eksploatacji obiektów technicznych.

W. był także twórcą koncepcji „kształcenia przy nauce”, co oznaczało udział studentów w realizacji zadań badawczych i zaowocowało wieloma publikacjami traktującymi o nowatorskich tendencjach w rozwoju kształcenia inżynierów w uczelniach technicznych. Pozycję W. i autorytet w środowisku naukowym i poza nim kształtowały też zalety jego charakteru oraz błyskotliwa inteligencja, pełna poczucia humoru.

W. był od 1972 członkiem Komitetu Budowy Maszyn PAN (1983–99 jego wiceprzewodniczącym), w którym przewodniczył Sekcji Eksploatacji, a także Komitetu ds. Nauki i Postępu Technicznego przy Radzie Ministrów, przez kilka kadencji (do 2002) przewodniczył Sekcji Eksploatacji, Wibroakustyki i Diagnostyki Maszyn i Systemów w Komitecie Badań Naukowych, a także członkiem Rady Głównej Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Działał też w Centralnej Komisji Kwalifikacyjnej ds. Tytułu Naukowego i Stopni Naukowych. W latach 1979–99 W. przewodniczył Radzie Naukowej kwartalnika „Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering” oraz Radzie Programowej kwartalnika PAN „Zagadnienia Eksploatacji Maszyn”.

Był wielokrotnie nagradzany i odznaczany, m.in. Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (1989) i Złotym Krzyżem Zasługi. Doktoraty honoris causa przyznały mu Doński Państwowy Uniw. w Rostowie n. Donem (1993), Politechnika Poznańska (2001) i Uniw. Technologiczno-Przyrodniczy im. Jana i Jędrzeja Śniadeckich w Bydgoszczy (2007).

 

Profesor Bolesław Wojciechowicz, Doktor honoris causa Politechniki Poznańskiej. Rozwój nauki o eksploatacji, Poznań – Radom 2001; Profesor Bolesław Wojciechowicz, Doktor honoris causa Uniwersytetu Technologiczno-Przyrodniczego im. Jana i Jędrzeja Śniadeckich w Bydgoszczy. Tribologia – niezawodność obiektów technicznych, Bydgoszcz 2007; W. Leszek: Profesor Bolesław Wojciechowicz – Tribolog; „Głos Politechniki”. Pismo Politechniki Poznańskiej, Listopad 2010; „Tribologia” 2/2011, s. 7–11; Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy w Radomiu: zasoby archiwalne.

Adam Mazurkiewicz

 

Opcje strony