Heryng Teodor
HERYNG Teodor (1 V 1847, Warszawa – 29 VIII 1925, tamże), jeden z pionierów polskiej laryngologii. Syn Edwarda, sędziego trybunału handlowego i członka komitetu giełdy warszawskiej, oraz Emilii z domu Szletyńskiej. Jego brat Zygmunt był ekonomistą i działaczem ruchu robotniczego.
Wstępną naukę odbywał pod okiem guwernerów. Następnie uczęszczał do gimnazjów we Wrocławiu i Warszawie. Po zdaniu matury, w 1865 wstąpił na wydział lekarski Szkoły Głównej Warszawskiej, który ukończył w 1870. Z ramienia Petersburskiego Czerwonego Krzyża został wysłany jako lekarz na front wojny francusko-pruskiej 1870–71. Po jej zakończeniu, H. znalazł się w Berlinie, gdzie odbył staże w tamtejszych klinikach, jako uczeń m. in. R. Virchowa. Potem w Wiedniu kontynuował naukę, w szczególności w zakresie rodzącej się wówczas laryngologii. Duży wpływ na niego mieli: L. von Schroetter, internista i jeden z pionierów europejskiej laryngologii, K. Stoerck, twórca podstaw chirurgii laryngologicznej oraz J. Schnitzler, autor Klinischer Atlas der Laryngologie (1895), wówczas jednego z najnowocześniejszych podręczników z tej dziedziny. W 1875 powrócił do Warszawy, gdzie uzyskał asystenturę w Katedrze Terapii Ogólnej i Diagnostyki Lekarskiej Cesarskiego Uniw. Warszawskiego. Cały czas pogłębiał wiedzę z zakresu anatomii patologicznej i histologii, upatrując w tych dziedzinach podstaw nowoczesnej medycyny klinicznej. W 1881–97 H. był ordynatorem pierwszego w Warszawie oddziału laryngologicznego w Szpitalu św. Rocha. W 1888 obronił rozprawę doktorską na uniwersytecie w Paryżu, w której przedstawił wyniki badań zmian morfologicznych w martwiczej ropowicy krtani. W 1892 uniwersytet w Innsbrucku zwrócił się do H. z propozycją objęcia tamtejszej katedry laryngologii, lecz ten odmówił. W 1911 UJ, bez żadnych egzaminów, nadał mu stopień doktora wszechnauk lekarskich, a w 1922 UW wyróżnił go profesurą honorową. W 1908 został wybrany czł. rzeczywistym TNW. Był czł. hon. Tow. Lekarskiego Warszaw. oraz czł. hon. Pol. Tow. Otolaryngologicznego, a także członkiem wielu zagranicznych towarzystw lekarskich.
H. był pionierem leczenia chirurgicznego gruźlicy krtani. Będąc zręcznym operatorem, stał się twórcą oryginalnej metody leczenia gruźlicy krtani przez łyżeczkowanie (curettement). Jako pierwszy na świecie zastosował kokainę w znieczuleniu przy operacyjnym usunięciu ognisk gruźliczych w gardle, opisując swoje doświadczenia na tym polu w pracy O działaniu znieczulającym kokainy (1885). Prowadził rozległe i szczegółowe badania nad ropowicą krtani, opisał rozwój i przebieg choroby oraz możliwe jej powikłania. Wprowadził na ziemiach polskich diafanoskopię – metodę diagnostyczną w badaniu zmian w zatokach szczękowych. Mając duże zdolności techniczne, konstruował liczne aparaty i narzędzia rynolaryngologiczne, z których termoregulator (ustalający temperaturę wdychanej mgły inhalacyjnej) i termoakumulator (przetwarzający leki w stan gazowy) weszły do historii światowej terapii i profilaktyki schorzeń układu oddechowego. Dokładnie określił zasady, jakim winno podlegać leczenie klimatyczne w przypadku gruźlicy górnych dróg oddechowych.
H. był aktywny zarówno na polu praktycznej, jak i teoretycznej medycyny. W 1889 założył Sekcję Otolaryngologiczną Tow. Lekarskiego Warszawskiego, pierwsze stowarzyszenie laryngologów na ziemiach polskich. Mianowano go też prezesem honorowym powstałego w 1912 Warszawskiego Tow. Otolaryngologii. Od 1902 był właścicielem zakładów inhalacyjnych w Ciechocinku. Wchodził w skład konsylium, które diagnozowało i prowadziło leczenie chorego na raka krtani cesarza Niemiec Fryderyka III. Opublikował wiele artykułów i książki, m.in. O chirurgicznem leczeniu suchot krtani i ich wyleczalności (1887) oraz Metody badania i miejscowego leczenia chorób krtani (1905), szeroko i zazwyczaj przychylnie komentowane, również za granicą. H. pisał po polsku, niemiecku, francusku i włosku. Dużo i chętnie wykładał. Stworzył pierwszą w Warszawie szkołę laryngologiczną, z której wyszli m.in. laryngolog i ftyzjatra S.L. Lubliner, późniejszy ordynator oddziału otolaryngologicznego w Szpitalu na Czystem, W. Wróblewski, doskonały operator, przedwcześnie zmarły laryngolog Szpitala Dziecięcego przy ul. Okólnik, oraz W. Ołtarzewski, uważany za twórcę polskiej foniatrii.
PSB (Z. Filar, H. Kalwaryjska); Śródka.
Kierzek: Otolaryngolodzy warszawscy w XIX wieku, Wrocław 1998, s. 146–187; „Archiwum Historii i Filozofii Medycyny” 1988, nr 1.
Ryszard Witold Gryglewski