Aktualnie znajdujesz się na:

Biogramy

Kader-Kadaras Bronisław

KADER-KADERAS Bronisław (23 IV lub 5 V 1863, Wilno – 24 IX 1937, Kraków), lekarz, chirurg. Syn Andrzeja, kalwińskiego duchownego, oraz Anny z Lipińskich.

Nauki gimnazjalne pobierał w Wilnie. W 1881 roku zdał maturę i rozpoczął studia na wydziale lekarskim uniwersytetu w Dorpacie (ob. Tartu, Estonia). Po ich ukońceniu i otrzymaniu dyplomu lekarza (1889) został tasystentem prof. E. von Wahla, a w 1891 odbył staż w klinice chirurgicznej u prof. E. Bergmana. Miał więc możność kształcenia się pod okiem chirurgów, których nazwiska trwale zapisały się w historii tej specjalności. W 1891 K. uzyskał w Dorpacie doktorat i rozpoczął pracę w klinice J. Mikulicza-Radeckiego we Wrocławiu, gdzie od 1893 miał etat asystenta. W 1897 habilitował się na podstawie rozprawy Klinische Beiträge zur Ätiologie und Pathologie der sog. primären Muskelentzündungen, w której zajmował się zapalnym kręczem szyi. Jednocześnie coraz głośniej mówiło się o wręcz fenomenalnej intuicji chirurgicznej i zdolnościach manualnych K. Przejściowo był naczelnym lekarzem Szpitala Zjednoczonych Fabryk Czerwonego Krzyża, a następnie szpitala miejskiego w Łodzi. W 1898 stanął do konkursu na objęcie Katedry Chirurgii uniwersytetu w Charkowie. Zaproszony przez wydział lekarski UJ, odrzucił propozycje przewodzenia katedrom chirurgii w Bazylei i w Halle. Z pocz. X 1899 objął klinikę w Krakowie, którą gruntownie zreorganizował.

W 1910 K. został dziekanem wydziału lekarskiego UJ. Był też prezesem Tow. Lekarskiego Krakowskiego (1914), a po latach jego członkiem honorowym. Po wybuchu I wojny światowej K. został mianowany lekarzem sztabowym I klasy w stopniu pułkownika oraz komendantem fortecznego szpitala klinicznego (Klinisches Festungspital), który utworzono z 4 głównych klinik UJ. K. był też inspektorem szpitali frontowych, co wiązało się z koniecznością częstych wyjazdów. Jesienią 1917 podczas inspekcji sanitarnej zakaził się w trakcie przeprowadzanej operacji i z trudem przeżył zakażenie krwi. Z powodu gruczolaka, mimo 2 operacji w Wiedniu, stracił częściowo wzrok. Oznaczało to konieczność rezygnacji z uprawiania chirurgii, co było dla K. ciężkim ciosem. Pozostał jednak czynny dydaktycznie jako profesor zwyczajny chirurgii teoretycznej. W ostatnich latach życia cierpiał na depresję.

Bez wątpienia K. należał do najzdolniejszych chirurgów swego pokolenia. Gdy lekarz, oglądając brzuch chorego, stwierdza znaczne, miejscowe uwypuklenie, które spowodowane jest rozdętą i zadzierzgniętą pętlą jelitową, a jednocześnie nie może stwierdzić żadnej perystaltyki jelit, wówczas mówi się o wystąpieniu objawu Wahla-Kadera (nazwa ta nawiązuje do nazwisk 2 chirurgów, którzy na podstawie licznych obserwacji klinicznych ten objaw opisali). K. wprowadził nowe metody operacyjne jamy brzusznej (m.in. skuteczną modyfikację wytwarzania przetoki żołądkowej, konkurującą ze stosowaną wówczas metodą Witzela), i trzustki. Był autorem nowej metody operowania przepukliny udowej (1906). W okresie wrocławskim, wspólnie z Mikuliczem-Radeckim, wprowadzili wiele udoskonaleń postępowania aseptycznego i antyseptycznego. Nadto K. wymyślił i opatentował imadło (trzymak) do igieł chirurgicznych, przyjęte przychylnie przez chirurgów polskich i niemieckich.

 

PSB (T. Popiela).

Sylwetki chirurgów polskich, red. J. Bogusz, W. Rudowski, Wrocław 1982, s. 89–91; J. Legutko: Bronisław Kader-Kadaras, [w:] Album chirurgów polskich, Wrocław 1990, s. 116; P. Szarejko: Słownik lekarzy polskich XIX wieku, Warszawa 1994, t. 2, s. 114–117; K. Michejda: Śp. Prof. Dr Bronisław Kader, „Polska Gazeta Lekarska” 1937, nr 50, s. 980–981.

Ryszard Witold Gryglewski

Opcje strony

do góry