Aktualnie znajdujesz się na:

Biogramy

Grzybowski Józef Bolesław

GRZYBOWSKI Józef Bolesław (17 III 1869, Kraków – 17 II 1922, tamże), paleontolog i geolog naftowy. Syn Franciszka, księgarza i wydawcy, a później agenta handlowego.

Ukończył Gimnazjum św. Jacka w Krakowie (1887), po czym studiował prawo na UJ, uzyskując absolutorium. Interesował się w tym czasie amatorsko geologią. W 1890 został asystentem prof. W. Szajnochy przy Gabinecie Geologicznym UJ. Wtedy dopiero podjął formalnie studia geologiczne (do 1894). Doktorat uzyskał w 1896 na podstawie rozprawy Mikrofau­na piaskowca karpackiego. Cz. I. Otwornice czerwonych iłów z Wadowic (1896). W 1900 habilitował się również na UJ, przedkładając studium Die Tertiärabkagerungen des nordlichen Peru und ihre Molluskenfauna (1899). W 1908 został mianowany profesorem tytularnym geologii i paleontologii, od 1912 pełnił funkcję kierownika Pracowni Paleontologicznej UJ. Od 1919 był profesorem paleontologii i kierownikiem Katedry Paleontologii, rok później otrzymał tytuł profesora zwyczajnego.

Interesował się zwłaszcza mikropaleontologią osadów karpackich, wiedzę uzupełniał na studiach specjalistycznych odbytych na uniwersytecie w Monachium (K. Zittel) oraz uczelniach położonych w sąsiedztwie naftowych ośrodków górniczych różnych krajów. Wiele po­dróżował, niekiedy ze znanym geologiem naftowym H. Walterem, po Rosji (m.in. Półwysep Czeleken) i Rumunii (do 1914). W czasie I wojny światowej odwiedził Irak, a po nim Włochy (Liguria i Kalabria).

Badania G. o charakterze odkrywczym koncentrowały się w Karpatach i dotyczyły głównie rozpoznania mikrofauny warstw z ropą naftową. W tej dziedzi­nie był na ziemiach polskich pionierem. Z tego względu jego nieoczekiwany zgon w 1922 (ostre zapalenie gardła) był poważną stratą dla nauki. Jako niezależny finansowo utrzymywał przez lata bohemę krakowską, co S. Przybyszewski odnotował w swoich wspomnieniach.

Głównym zadaniem badawczym G. było ustalenie możliwości rozpoznania warstw kolektorów ropy naftowej na podstawie zachowanych w nich mikroskamieniałości. W związku z tym poznał tereny eksploatacji ropy w różnych obszarach Karpat galicyjskich, na początku ustalając wiek skał na podsta­wie skamieniałości, a później zespoły mikrofauny. Ogłosił w związku z tym rozprawy: Mikrofauna des Karpathen-Sandstein aus der Umgegend von Dukla (1894), Dotych­czasowe rezultaty badań mikroskopowych namułów wiertniczych galicyjskich kopalń naftowych (1897), Mikrofauna karpackiego piaskowca (1895), Mikroskopische Studien über die grünen Conglomerate der ostgalizischen Karpaten (1887), Otwornice pokładów naftonośnych okolic Krosna (1897), Mikroskopowe badania namułów wiertniczych z kopalń naftowych. I. Pas potocki i okolice Krosna. Uwagi ogólne (1897). W ostatniej z tych prac praktycznie wykluczył możliwość kryterium mikrofaunistycznego przy identyfikacji pokładów ropy naftowej. Z tego względu więcej uwagi poświęcił w przyszłości ogólnemu rozpoznaniu geologii obszarów występowania ropy naftowej. Znalazło to wyraz w rozprawach: Otwornice warstw inoceramowych okolic Gorlic (1901), Borysław. Eine Monographie (1907), Piaskowiec ciężkowicki (1922). Tego dotyczą także zeszyty Atlasu geologicznego Galicji (z. 14 z 1903, z. 12, opracowany wspólnie z W. Szajnochą i P. Miączyńskim, z 1906, z. 25 z 1911). Wydrukowanego w 1912 arkusza tego atlasu z mapą Tatr autorstwa W. Unliga, nie zdołał uzupełnić tekstem objaśniającym. Opublikował natomiast kilka map specjalistycznych, w tym: Przeglądową mapę geologiczną ziem polskich z tekstem objaśniającym i trzema przekrojami (1912), Kartę przeglądową występowania oleju skalnego w Karpatach Polskich 1:400 000 (1919). Mając na uwadze potrzebę badań ukierunkowanych na potrzeby górnictwa naftowego, w 1912, razem z W. Szajnochą, doprowadził do powstania w Borysławiu Stacji Geologicznej.

Jednoznaczne uznanie przez G. ograniczonej przydatności badań mikrofaunistycznych do wskazania pokładów roponośnych okazało się w ostateczności przedwczesne. Drogą wytyczoną przez G. poszli amerykańscy geologowie naftowi, stwierdzając, iż metoda ta w wielu przypadkach jest dobrym prognostykiem gromadzenia w skałach tłuszczu organicznego, co w konsekwencji ułatwia identyfikację pierwotnych miejsc powstawania kopaliny. 

PSB (R.F. Bieda); SBP (S. Czarniecki); SPPT (Z.J. Wójcik); Estreicher; Fleszarowa.

R.F. Bieda: Józef Grzybowski, Kraków 1964; S. Czarniecki: Zarys historii geologii na Uniwersytecie Jagiellońskim, Kraków 1964. 

Zbigniew Wójcik

Opcje strony

do góry