Rozen (Zamara Rozen) Zygmunt
ROZEN (Zamara Rozen) Zygmunt (16 V 1874, Zbaraż – 19 V 1936, Kraków), geolog, mineralog i petrograf. Pochodzil z rodziny żydowskiej, syn Józefa (Juliusa) i Adeli (Eidele).
Początkowo uczył się w gimnazjum w Tarnopolu (1891–97). Maturę uzyskał w V Gimnazjum we Lwowie (1898). W 1898–1900 studiował prawo w uniwersytecie we Lwowie, jednocześnie pracując jako urzędnik. Następnie przeniósł się na UJ w Krakowie i do 1909 studiował tam fizykę i chemię oraz geologię i mineralogię; w ostatnich latach towarzyszył prof. J. Morozewiczowi w badaniach terenowych nad Morzem Azowskim oraz na Śląsku Cieszyńskim i Opawskim. Doktoryzował się w 1909 na podstawie pracy Prastare lawy W. Księstwa Krakowskiego (druk w 1910: Dawne lawy W. Ks. Krakowskiego. Studium petrograficzno-chemiczne).
Był asystentem (1904–18) w Katedrze Mineralogii i Petrografii UJ. Komitet Organizacyjny Akad. Górniczej w Krakowie wytypował R. na przyszłego wykładowcę zagadnień mineralogii, petrografii i geologii złóż. W związku z tym otrzymał stypendium AU na studia uzupełniające w uczelniach Getyngi, Lipska i Halle – specjalizował się szczególnie w problematyce soli potasowej. Wiedzę o złożach kopalin pogłębiał – w terenie niekiedy towarzysząc J. Morozewiczowi – w czasie I wojny światowej, gdy był referentem geologiczno-górniczym ministerstwa wojny, a później Polskiego Komitetu Likwidacyjnego w Wiedniu.
Do Krakowa wrócił 15 IV 1920 i do 1929 był wykładowcą Studium Rolniczego UJ. Zwolnienie przez S. Kreutza Katedry Mineralogii i Petrografii AG spowodowało zatrudnienie R. jako docenta (1 XII 1920), a niebawem zastępcę profesora, od 15 VII 1923 profesora nadzwyczajnego (uzwyczajnienie w 1929). Wykształcił na tym stanowisku kilku znanych specjalistów, m.in. A. Bolewskiego, J. Kuhla, T. Zarosłego.
Z publikacji R. kilka opracowań ma nadal wartość inspirującą. Są to: O barycie tatrzańskim (1912), O kryształach heptacyklenu (1913), Pilit z Miękini (1913), O zroście sylwinu z solą kamienną (1926), Próba uszlachetnienia niektórych kaolinów polesko-wołyńskich (1926), La valeur agricole des phospaates podoliennes (Pologne) (1927).
Starannie kształcił studentów, przygotowując dla nich klucze do oznaczania minerałów oraz skrypty z krystalografii i mineralogii. Zorganizował ponadto przy Katedrze zakład usługowy badania przydatności skał na potrzeby budownictwa i drogownictwa (m.in. budowy tzw. zakopianki).
Członek wielu krajowych i zagranicznych organizacji specjalistycznych, m.in. Komisji Fizjograficznej AU/PAU.
J. Kubisz odkrył na Ornaku w Tatrach oraz w kopalni „Staszic” w Rudkach w Świętokrzyskiem uwodniony siarczan żelaza, który nazwał rozenitem.
PSB (S. Czarniecki).
Bibliografia publikacji pracowników Akademii Górniczo-Hutniczej z lat 1919–1958, Kraków 1960; S. Czarniecki: Zarys historii geologii na Uniwersytecie Jagiellońskim, Kraków 1964; Życiorysy profesorów i asystentów Akademii Górniczo-Hutniczej (1918–1964), Kraków 1965 (A. Bolewski).
Zbigniew Wójcik