Ryka Wacław
RYKA Wacław (23 VII 1931, Lwów – 20 V 1996, okolice Parku Narodowego Yellowstone, USA), geolog i petrograf. Syn Wilhelma, drukarza, i Zofii z domu Dobosz.
Szkołę średnią ukończył w 1951w Krakowie, po czym podjął studia geologiczne (u A. Gawła i M. Książkiewicza) w UJ w Krakowie (wtedy okresowo w AGH). Studencką praktyką geologiczną w okolicy Barda związał się z Inst. Geologicznym Centralnego Urzędu Geologii – później Państwowym Inst. Geologicznym – co zaowocowało magisterium (1956) oraz publikacją O intruzji diabazowej w zachodniej części niecki bardziańskiej (1957). Po studiach pracował w Zakładzie Petrografii i Geochemii IG (PIG) w Warszawie. Doktorat uzyskał w 1961 na podstawie rozprawy Zjawiska metamorfizmu w obrzeżeniu płyty wschodnioeuropejskiej (promotor A. Łaszkiewicz), a habilitację w 1969, przekładając studium Czarnikity Podlasia. Profesurę otrzymał w 1976 (zwyczajną w 1985). W 1994 został członkiem PAU. W 1981–89 był dyrektorem naczelnym PIG. Ogłosił drukiem ponad 200 publikacji (artykuły, monografie, mapy, słowniki, katalogi analiz chemicznych i rdzeni wiertniczych).
Zainteresowania badawcze R. koncentrowały się wokół problematyki petrograficznej i geochemii skał plutonicznych (głębinowych i wulkanicznych) oraz metamorficznych. Studia w niecce bardziańskiej w Świętokrzyskiem doprowadziły do ustalenia zasięgu występowania staropaleozoicznych diabazów. Do tych zagadnień wracał w latach późniejszych, wzbogacając wiedzę o utworach tufogenicznych (m.in. wkładki tufów w piaskowcach), także w innych częściach tego regionu. Badał porfiryty płn.-wsch. obrzeżenia Górnośląskiego Zagłębia Węglowego, granulity Gór Sowich w Sudetach i in. Przez lata uczestniczył w projekcie rozpoznania krystalicznego podłoża płn.-wsch. Polski. Zaowocowało to publikacjami indywidualnymi i zbiorowymi, a w tym: Skały metamorficzne podłoża płn.-wsch. Polski (Kruszyniany, Krynki, Mielnik) (1961). Na tej podstawie powstał (pod red. S. Kubickiego z udziałem R.) Atlas geologiczny podłoża krystalicznego polskiej części platformy wschodnioeuropejskiej (1982), wyróżniony w 1986 nagrodą państwową II stopnia. Z tego zakresu ukazało się kilka monografii przy udziale autorskim R.: Geology of the tajno massif (1992), Geology and Evolution of Ełk Syenite Massif (1994), Geology of the Suwałki Anorthosic Massif.
Rozpoznał przejawy metamorfizmu regionalnego wyżyn środkowopolskich, ślady wulkanizmu na Niżu Polskim – to ostatnie pozwoliło na ustalenie stratygrafii skał z tym związanych zwłaszcza w permie. Niezależnie od tego badał złoża siarki w trzeciorzędowym zapadlisku przedkarpackim, opowiadając się za istotną rolą bakterii w redukcji siarczanów.
Dbał o precyzję oraz właściwą dokumentację odwiertów. Z tego względu był współautorem słowników stratygraficznych, katalogów analiz chemicznych minerałów i skał, zeszytów Profile głębokich wierceń PIG. Opracowany wspólnie z A. Maliszewską Słownik petrograficzny miał dwa wydania (1982 i 1991) oraz edycję rosyjską (1989).
Uczestniczył w pracach wielu kolegiów oraz redakcji (rady naukowe, Komitety PAN, czasopisma: „Kwartalnik Geologiczny”, „Archiwum Mineralogiczne”, „Mineralogia Polonica”). Aktywny członek Polskiego Tow. Geologicznego (m.in. organizator zjazdu na ziemi suwalskiej, 1993) oraz Polskiego Tow. Mineralogicznego. Działał we władzach International Geological Correlation Programme i in. Był także członkiem Ukraińskiej Akad. Nauk.
SBTP (W. Mizerski, H. Sylwestrzak, H. Urban); „Przegląd Geologiczny” 1996 (H. Sylwestrzak).
Zbigniew Wójcik