Zawadzki Jerzy Michał
ZAWADZKI Jerzy Michał (27 X 1926, Kielce – 30 V 1997, Warszawa), chemik, autor wielu patentów oraz norm w zakresie ochrony antykorozyjnej. Syn Zygmunta, nauczyciela, oraz Marii z Potulskich.
Do 1939 Z. był uczniem gimnazjum im. S. Żeromskiego w Kielcach. W czasie II wojny światowej ukończył na tajnych kompletach 4 klasy gimnazjum. Maturę uzyskał w Liceum Przyrodniczym im. Królowej Jadwigi w Poznaniu (1946). Następnie studiował chemię na uniwersytecie oraz politechnice we Wrocławiu (1946–52). W 1952–54 pracował jako asystent w Zakładzie Syntezy Inst. Chemii Ogólnej (później Inst. Farmaceutycznego) w Warszawie. W tym czasie opatentował metodę ciśnieniowego uwodornienia i etylowania pirydyny (patent Nr 36555 – otrzymywanie N-etylopiperydyny przez katalityczne uwodornienie – wspólnie z J. Loewensteinem), co przyczyniło się do uruchomienia produkcji penicyliny w Tarchomińskich Zakładach Farmaceutycznych. W 1954 podjął pracę w Inst. Mechaniki Precyzyjnej w Warszawie, z którym związał się do końca życia. W 1955 został tam kierownikiem Zakładu Powłok Ochronnych, w 1963 zaś samodzielnym pracownikiem naukowo-badawczym w dziedzinie obróbki powierzchniowej metali i powłok ochronnych. W 1961 przebywał w Anglii na stypendium ONZ – w Paint Research Station w Teddington i w wytwórni konstrukcji stalowych (mostów) w Darlington. W 1964 uzyskał doktorat na Politechnice Gdańskiej na podstawie rozprawy Przenikanie śladowych ilości siarkowodoru przez papiery nasycane chlorofiliną oraz metody oceny ich własności ochronnych. W 1974 został docentem, a w 1989 profesorem.
Od 1962 zajmował się zagadnieniem ochrony przed korozją wyrobów metalowych, zarówno tropikalną jak czasową, w szczególności części (np. łożysk), konstrukcji stalowych, maszyn i urządzeń przeznaczonych do transportu drogą morską, zwłaszcza do krajów tropikalnych, przy użyciu powłok malarskich. Inicjował i realizował badania na specjalnych stacjach oraz w trakcie rejsów badawczych do Indii (do 1966), Argentyny (1978) i Japonii (1989). Od 1966 prowadził prace technologiczne mające na celu ochronę antykorozyjną samochodów. W ramach pomocy krajom rozwijającym się uczestniczył jako ekspert w misjach na Kubie (1975), w Pakistanie (1981), w Brazylii (1982) i w Indiach (1988).
Z. był autorem lub współautorem 20 patentów, m.in.: środek czasowego zabezpieczenia podwozi samochodowych przed działaniem erozyjnym czynników mechanicznych i przed działaniem korozyjnym roztworów elektrolitów podczas eksploatacji (nr 71207, wraz z J. Iwanowem); sposób uszczelniania nadwozi samochodowych (nr 71328, wraz z J. Iwanowem i A. Trojanowskim); sposób wytwarzania środka zabezpieczającego metale przed korozją (nr 76593, wraz z J. Iwanowem); środek do konserwacji rur metodą elektrostatyczną (nr 234119, wraz z W. Bokszczaninem i J. Iwanowem); sposób konserwacji zewnętrznej powierzchni poszycia statku powietrznego (nr 109369, wraz z E. Gruszczyńskim, E. Sitko i Z. Piórkowskim). Większość patentów Z. została wykorzystana w praktyce, w tym powszechnie znane preparaty do konserwacji samochodów: Bitex i Fluidom ML, Fluidom N, T, OB-1, OB-2 oparte na lanolinie, seria Emulsoli do mycia emulsyjnego (zastępującego szkodliwe dla środowiska silnie alkaliczne kąpiele wodne).
Z. opublikował 12 książek, m.in. Konserwacja i pakowanie wyrobów metalowych (1962), Lakierowanie samochodów (1975, 1978, 1988), Ochrona konstrukcji stalowych i maszyn ciężkich za pomocą powłok antykorozyjnych (1969, 1970 – koordynator pracy zbiorowej i autor 8 rozdziałów), Chroń swój samochód przed korozją: poradnik dla użytkowników pojazdów (1983, wraz z Jerzym Iwanowem i Stefanem Sękowskim). Był też autorem lub współautorem 120 publikacji naukowych, m.in.: Odporność powłok malarskich na konstrukcjach stalowych na działanie środowiska tropikalno-morskiego („Biuletyn IMP” 1966, nr 7, wraz z Hanną Łazęską), Polska ekspedycja do Indii w zakresie zabezpieczenia przeciwkorozyjnego urządzeń transportowych i składowanych w tropiku („Ochrona przed Korozją” 1967 nr 5, wraz z Leszkiem Kowalkiewiczem), Korrosionsschutz von Kraftfahrzeugen („Korrosion”, Dresden 1972, nr 1), Oddziaływanie czynników tropikalnych na maszyny i urządzenia w transporcie i składowaniu („Ochrona przed Korozją” 1978, nr 6), Działania destrukcyjne roszenia na powłoki organiczne na metalach (tamże, 1981 nr 2, wraz z Andrzejem Stawiszyńskim).
Z., wraz z zespołem współpracowników, opracował 28 polskich norm dotyczących ochrony wyrobów lakierowanych i ochrony przed korozją, np. PN-59/H-81518 – Wyroby lakierowe. Oznaczanie porowatości powłok lakierowych; PN-70/H-04680 – Ochrona przed korozją. Ochrona czasowa metali. Terminologia; PN-71/H-97053 – ochrona przed korozją. Malowanie konstrukcji stalowych. Ogólne wytyczne; PN-72/H-04637 – Metody badań korozji atmosferycznej. Badania polowe; PN-73/H-04655 – Ochrona przed korozją. Pokrycia lakierowe dla wyrobów przeznaczonych do użytkowania w warunkach klimatu tropikalnego. Wymagania i badania.
Uczestniczył też w wielu międzynarodowych konferencjach naukowych, m.in. w Pradze (1961), Genewie (1975), Wiedniu (1982), Libicach (1984), Częstochowie (1995).
Był wykładowcą w dziedzinie stosowania powłok ochronnych i korozji metali (kursy Stow. Inżynierów i Techników Mechaników Polskich, Polskiego Związku Inżynierów i Techników Budownictwa, przedsiębiorstwo „Mostostal”) oraz rzeczoznawcą technicznym. Był członkiem Polskiego Komitetu Ochrony przed Korozją przy ZG NOT oraz rady programowej czasopisma „Ochrona przed Korozją” i „Inżynieria Powierzchni”. Za badania w dziedzinie ochrony antykorozyjnej samochodów został wyróżniony w konkursie „Mistrz Techniki” 1972.
Był człowiekiem o nietuzinkowej osobowości, zaraźliwym zapale do pracy, życzliwości i poczuciu humoru. Nie należał do żadnej partii politycznej.
SBTP (Z. Boglewska-Hulanicka).
Wydział Chemiczny Politechniki Gdańskiej, red. T. Sokołowska, Gdańsk 2000; „Inżynieria Powierzchni” 1997, nr 2.
Jerzy Iwanow, Marcin Dolecki