Barner Jakub
BARNER Jakub (1641, Elbląg –1709, tamże), lekarz, chemik i alchemik.
B. studiował w Lipsku, gdzie ok. 1665 uzyskał doktoraty z filozofii i medycyny. Następnie odbywał wędrówki naukowe po Europie, był m.in. w Augsburgu i Padwie. Pełnił funkcję nadwornego lekarza królów polskich: Michała Korybuta Wiśniowieckiego i Jana III Sobieskiego. W rodzinnym Elblągu był lekarzem miejskim. Prawdopodobnie wykładał też nauki lekarskie w Akademickim Gimnazjum Gdańskim. Pozostawał pod znacznym wpływem poglądów chemika i lekarza, J.B. van Helmonta.
Najważniejszym dziełem B. jest Chymia philosophica (Chymia philosophica perfecte delineata, docte enucleata et faciliter demonstrata a multis hactenus desiderata nunc vero omnibus philatris consecrata cum brevi et accurata et fundamentali salium Doctrina Medicamentis etiam sine igne cuinari facile parabilitas, nec non Exercitio Chymiae appendicio loco locupletata), wydana w Norymberdze 1689. B. przedstawił w niej pogląd, iż sole powstają w wyniku połączenia kwasów z alkaliami. Pod wpływem jego koncepcji, terminy: kwas, zasada oraz sól stały się ogólnymi określeniami chemicznymi, gdyż wcześniej były przypisywane konkretnym substancjom.
B. interesował się również badaniami alchemicznymi. Poszukiwał kamienia filozoficznego oraz uniwersalnego rozpuszczalnika – alkahestu, jednak jego Chymia charakteryzowała się jasnością wywodu oraz brakiem alegorii alchemicznych.
Według informacji podanych przez S. Kośmińskiego oraz w leksykonie Poggendorffa, B. zmarł w 1686, jednak bardziej prawdopodobnym rokiem jego śmierci jest 1709, podany w leksykonie Ferchla.
PSB (W. Ziembicki).
F. Ferchl: Chemisch-Pharmazeutisches Bio- und Bibliographicon, Mittenwald 1937; S. Kośmiński: Słownik lekarzów polskich, Warszawa 1888; K. Kublik, L. Mokrzecki: Trzy wieki nauki gdańskiej, Ossolineum 1976, s. 129–130; Poggendorff`s Biographisch-Literarisches Handwörterbuch, t. 1, Leipzig 1863; I.Z. Siemion: Jakub Barner (1641–1709). Życie i dzieło, [w:] J. Barner: Chemia filozoficzna, tłum. K.I. i K.W. Orzechowscy, red. K.W. Orzechowski i I.Z. Siemion, Warszawa 2012.
Marcin Dolecki