Biniecki Stanisław
BINIECKI Stanisław (29 VII 1907, Sławno – 3 V 1999, Warszawa), farmaceuta, chemik, lekarz. Syn Piotra i Marianny z domu Czerniak.
Ukończył państwowe gimnazjum w Gnieźnie. Po zdaniu w 1927 matury rozpoczął studia chemiczne na Uniw. Poznańskim, które w 1928 zawiesił na czas odbywania rocznego szkolenia wojskowego w Szkole Podchorążych Rezerwy w Śremie. W 1930 powrócił na Uniw. Poznański, zmieniając kierunek na farmację, która studiował na oddziale farmaceutycznym wydziału matematyczno-przyrodniczego. Pracę naukową podjął przed uzyskaniem dyplomu w Zakładzie Botaniki i Fizjologii Roślin Uniw. Poznańskiego pod kierunkiem prof. A. Wodziczki. Tematem jego prac były peroksydazy w tkankach Verbascum thapsiforme i tym zagadnieniom poświęcił późniejszy doktorat. Dyplom magistra farmacji uzyskał w 1933 i rozpoczął staż w aptece. Pod koniec 1935 podjął pracę w Fabryce Chemiczno-Farmaceutycznej R. Barcikowski S.A. w Poznaniu i równocześnie, za zgodą Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, pracę naukową jako asystent wolontariusz w kierowanej przez prof. K. Hrynakowskiego Pracowni Toksykologicznej Katedry Chemii Farmaceutycznej Uniw. Poznańskiego. Był słuchaczem seminarium doktoranckiego z zakresu fitochemii roślin prowadzonego przez A. Wodziczkę. W III 1938 uzyskał doktorat na podstawie pracy Badania nad peroksydazami zewnątrzkomórkowymi u roślin wraz z krytycznym rozpatrzeniem reakcji peroksydazowych. W VIII 1938 podjął pracę w Oddziale Organopreparatów i Witamin Działu Biochemii Państwowego Zakładu Higieny w Warszawie. W tym samym roku otrzymał stypendium Fundacji Naukowej im. Bronisława Koskowskiego i na początku 1939 rozpoczął pracę naukową w II Inst. Chemicznym Uniw. Wiedeńskiego pod kierunkiem prof. E. Spätha.
Na dwa dni przed wybuchem wojny zgłosił się w Poznaniu do dyspozycji władz wojskowych. W randze porucznika uczestniczył w kampanii wrześniowej. Ciężko ranny w bitwie pod Rawką dostał się do niewoli niemieckiej. Po odzyskaniu wolności wyjechał do Warszawy i tam pracował w Laboratorium Analitycznym Warszawskiego Tow. Farmaceutycznego, potem w aptece Dreckiego przy Placu Bankowym, Wytwórni Farmaceutycznej „Asmidar”, Wytwórni Chemiczno-Farmaceutycznej „Wieniewicz” i Fabryce Bacutil. Już od jesieni 1940 uczestniczył w tajnym nauczaniu akademickim UW (później Uniw. Ziem Zachodnich); wykładał chemię farmaceutyczną, jednocześnie studiując na wydziale lekarskim. W czasie powstania warszawskiego pracował w aptece polowej w rejonie ul Zielnej. Warszawę opuścił z ludnością cywilną. Po ucieczce z transportu pracował w hurtowni farmaceutycznej w Łowiczu, a po przejściu frontu powrócił do Poznania. Na reaktywowanym Uniw. Poznańskim zorganizował od podstaw Katedrę Technologii Chemicznej Środków Leczniczych oddziału farmaceutycznego. Równoczesnie kierował Katedrą Farmakologii na wydziale lekarskim Uniw. Poznańskiego. W 1946 dokończył studia lekarskie na tej uczelni. Dyplom lekarza otrzymał już po kolokwium habilitacyjnym, które odbyło się 15 XII 1945 przed Radą wydziału farmaceutycznego UW, na podstawie pracy Opracowanie metod fabrykacji preparatów wątrobowych i oznaczanie ich wartości leczniczej. W X 1947 otrzymał nominację profesorską i kierownictwo Katedry i Zakładu Technologii Chemicznej Środków Leczniczych. Pełnił wiele funkcji w instytucjach naukowych związanych z farmacją, m.in. był przewodniczącym Komisji Nauk Farmaceutycznych Rady Naukowej przy Ministrze Zdrowia i Opieki Społecznej, przewodniczącym Rady Naukowej Instytutu Przemysłu Farmaceutycznego w Warszawie, członkiem Rady Naukowej Instytutu Leków w Warszawie oraz członkiem Centralnej Komisji Kwalifikacyjnej. W 1955 powierzono mu kierownictwo Zakładu Nowych Leków w Instytucie Leków w Warszawie, a w 1956 został dziekanem wydziału farmaceutycznego Akad. Medycznej w Warszawie. W 1958 dokończył przerwane przed wojną studia chemiczne i uzyskał dyplom magistra chemii na wydziale chemii Uniw. Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. W tymze roku został profesorem zwyczajnym. Był autorem podręcznika akademickiego Preparatyka środków leczniczych, który ukazał się również w wersji francuskojęzycznej z inicjatywy uniwersytetu w Liège. Zespół kierowany przez B. otrzymał 1955–59 kilkadziesiąt nieopisanych wcześniej pochodnych hydrazynoftalazyny, a badania farmakologiczne wykazały, że zsyntetyzowana wspólnie z dr. J. Izdebskim N1etoksykarbonylohydrazynoftalazyna ma silniejsze działanie hipotensyjne i znacząco lepszy indeks terapeutyczny od znanych i stosowanych dotychczas leków. Substancja została wprowadzona do lecznictwa jako antihypertensivum w 1964 pod nazwą międzynarodową Todralazine hydrochloride. Produkcję rozpoczęły Pabianickie Zakłady Farmaceutyczne „Polfa” w postaci tabletek pod nazwą handlową Binazine. Po wygaśnięciu praw patentowych odkrywców (po 5 latach) Pabianickie Zakłady Farmaceutyczne „Polfa” sprzedały licencję na produkcję tej substancji grupie producentów japońskich. Todralazyna w Japonii produkowana jest do chwili obecnej przez pięciu producentów pod różnymi nazwami handlowymi. Kolejnym zsyntetyzowanym przez B. związkiem, który został wprowadzony do lecznictwa, był cytrynian bis-(4-metylopirydylo)-aminy o działaniu rozszerzającym naczynia wieńcowe. W 1970 związek ten został wprowadzony do produkcji przez Krakowskie Zakłady Farmaceutyczne „Polfa” pod nazwą międzynarodową Gapicomine citrate (gapikomina), a handlową Bicordin. B. był współtwórcą pięciu patentów. W 1977 otrzymał doktorat honoris causa Akad. Medycznej w Poznaniu.
A. Magowska: Profesor Stanisław Biniecki (1907–1999), „Archiwum Historii i Filozofii Medycyny” 1999, t. , 62, s. 261–262; J. Pachecka, P. Tomaszewski, G. Kubiak-Tomaszewska: Stanisław Biniecki twórca oryginalnych polskich leków, Warszawa 2006; Archiwum Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego: akta osobowe Akademii Medycznej w Warszawie, kadry, 1 IX 1947–30 IX 1977, 6227, 29/17, kat. BE 50; Archiwum UAM: akta osobowe; Archiwum IPN: akta paszportowe.
Iwona Arabas