Grabowski Czesław
GRABOWSKI Czesław (20 VI 1873, Częstochowa – 3 III 1945, tamże), inżynier mechanik, jeden z twórców inżynierii chemicznej w Polsce. Syn Bronisława, historyka, literata i etnografa, tłumacza literatury słowiańskiej.
G. zdał maturę w 1891 i podjął studia na wydziale matematycznym uniwersytetu w Petersburgu. Po dwóch latach przeniósł się do Inst. Technologicznego w Charkowie, gdzie w 1897 uzyskał dyplom inżyniera technologa ze specjalnością w zakresie chemii organicznej.
W 1897–1919 pracował w przemyśle cukrowniczym. Był zatrudniony w cukrowniach w guberniach: charkowskiej, kurskiej, wołyńskiej oraz na Bukowinie. Od 1907 kierował cukrowniami na Ukrainie: w Sobolówce, Gródku, Pereweżówce, Talnem oraz w Rżewce.
W 1918 powrócił do kraju i podjął się zadania wyremontowania cukrowni Wożuczyn (pow. tomaszowski). W 1920 został mianowany profesorem nadzwyczajnym maszynoznawstwa ogólnego i chemicznego na wydziale chemicznym PW. W 1928 otrzymał tytuł profesora zwyczajnego. W 1919–39 był kierownikiem Katedry i Zakładu Maszynoznawstwa Ogólnego i Chemicznego PW.
W okresie okupacji G. prowadził zajęcia w Państwowej Szkole Chemiczno-Ceramicznej II stopnia, a od 1942 w Państwowej Wyższej Szkole Technicznej. Jednocześnie brał udział w tajnym nauczaniu. Po upadku powstania warszawskiego 1944 znalazł się w obozie przejściowym w Pruszkowie, a następnie wrócił do rodzinnej Częstochowy.
Zainteresowania badawcze G. dotyczyły głównie technologicznej strony procesów chemicznych. G. był jednym z nielicznych ówcześnie – w skali światowej – specjalistów w zakresie optymalnej budowy aparatury dla przemysłu chemicznego. Już na początku XX w. zbudował kocioł do saturacji ciągłej. W Warszawie prowadził prace z zakresu termodynamicznej teorii suszarnictwa, destylacji z parą wodną cieczy jednoskładnikowych, teorii rektyfikacji periodycznej, a także racjonalnej deflegmacji i jej zastosowań. Jego zakład pełnił do pewnego stopnia rolę biura technicznego, w którym rozwiązywano zagadnienia konstrukcyjne dotyczące problemów przemysłu chemicznego, w szczególności budowy pieców. W kierowanej przez G. placówce opracowano wiele rozwiązań w zakresie hydromechaniki, hydraulicznej teorii ciągu, termodynamiki technicznej, termodynamiki reakcji chemicznych, przenoszenia ciepła w aparatach przemysłowych, bilansów cieplnych pieców i palenisk oraz mechanicznej wytrzymałości materiałów.
G. był autorem książki: Podstawy hydromechaniki przemysłu chemicznego. Podręcznik dla chemików, inżynierów i studentów politechnik (Warszawa 1938, za tę pracę otrzymał I nagrodę w wysokości 2000 zł Fundacji Stypendialnej im. S.A. Fabryk Chemicznych „Radocha”).
SBTP (J. Piłatowicz).
Z. Kowalewski: Stowarzyszenie Techników Cukrowników. Rys historyczny, Warszawa 1959; S. Niewiadomski: Profesor Czesław Grabowski (1873–1945), „Gazeta Cukrownicza” 1965, nr 8.
Marcin Dolecki