Kielich Stanisław
KIELICH Stanisław (10 XI 1925 Czempiń, pow. kościański – 15 X 1993, Poznań), fizyk. Syn Józefa, szewca, i Jadwigi Kurowskiej.
W okresie okupacji pracował jako robotnik w majątku rolnym w Czarnocinie, a w 1941–45 – na robotach przymusowych w Austrii. Potem był zatrudniony w zakładach Cegielskiego w Poznaniu, w firmie budowlanej w Szczecinie i w dziale gospodarczym UAM. W 1950 ukończył liceum dla pracujących w Poznaniu, w 1950–55 studiował fizykę na wydziale matematyczno-przyrodniczym UAM. Karierę naukową rozpoczął pod opieką A. Piekary. Zajął się teorią procesów nieliniowych w cieczach pod wpływem silnego pola elektrycznego i magnetycznego. Pierwsze prace, napisane wspólnie z Piekarą, były początkiem optyki nieliniowej w Polsce – ta dziedzina szybko się rozwinęła w latach 60. po uruchomieniu pierwszych laserów.
K. opracował teorię nasycenia dielektrycznego, teorię rozpraszania światła w cieczach i układach wieloskładnikowych oraz teorię optycznego wzbudzania anizotropii elektrycznej, magnetycznej lub optycznej w ciałach izotropowych. Jego pionierskie prace na temat wielofotonowego rozpraszania światła laserowego przez atomy i cząsteczki znalazły potwierdzenie w odkryciu trójfotonowego rozpraszania Rayleigha oraz Ramana. Teoretyczne przewidywania K. dotyczące kooperatywnego rozpraszania trójfotonowego i nieliniowej anizotropii optycznej znalazły też potwierdzenie w eksperymentach w Bordeaux i w Moskwie.
K. zapoczątkował optykę nieliniową substancji makromolekularnych i koloidalnych. Wprowadził do opisu reorientacji cząsteczek uogólnione funkcje Langevina, które obecnie są nazywane w literaturze przedmiotu funkcjami Langevina-Kielicha. W ostatnim okresie wraz z uczniami zajmował się możliwościami otrzymywania światła o zredukowanych fluktuacjach kwantowych. Stworzył w Poznaniu silną szkołę optyki nieliniowej.
K. należy do najczęściej cytowanych polskich fizyków. Jego prace weszły na długi czas do klasyki w optyce nieliniowej. Otrzymał wiele nagród i wyróżnień. Był członkiem PAN.
W poł. 2011 nakładem IOS Press ukazał się obszerny tom (530 stron) dedykowany pamięci K. W tomie tym zebrano 38 prac badawczych napisanych przez autorów z całego świata. Dotyczą one różnych zagadnień optyki nieliniowej związanych z twórczością polskiego uczonego.
Śródka.
T. Bancewicz: Stanisław Kielich (1925–1993) – światowej sławy fizyk polski, „Postępy Fizyki” 2011, t. 62, z. 4; J. Szudy: W hołdzie Stanisławowi Kielichowi, „Postępy Fizyki” 2011, t. 62, z. 4; R. Tanaś: Stanisław Kielich, „Postępy Fizyki” 1994, t. 45, z. 2.
Andrzej Kajetan Wróblewski