Aktualnie znajdujesz się na:

Biogramy

Komarzewski Jan Chrzciciel

KOMARZEWSKI Jan Chrzciciel (1744, Podole – 9 III 1810, Paryż), wojskowy, mineralog, nowator zajmujący się transferem do Polski zdobyczy rewolucji przemysłowej. Syn Mikołaja, zapewne niezamożnego szlachcica.

Uczył się w szkole jezuickiej w Kamieńcu Podolskim, od końca 1764 uczestniczył w poselstwie T. Aleksandrowicza w Stambule (co najmniej do końca 1766). Od 1767 lub 1768 służył w wojsku pruskim, od 1773 w polskim, w X 1774 awansował na pułkownika; od 7 VI 1766 w randze generała majora był szefem kancelarii wojskowej króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, z którym dokonał reorganizacji i unowocześnienia armii (podział na dywizje i brygady, likwidacja husarii i jazdy pancernej). Zmuszony 18 XII 1788 do dymisji, przebywał odtąd (poza okresem V 1793 – IX 1794) głównie za granicą, gdzie wypełniał polecenia króla i donosił mu o najnowszych zdobyczach naukowych i technicznych, przede wszystkim przemysłowych brytyjskich. Dzięki poparciu astronoma W. Herschela, odkrywcy planety Uran, z którym się zaprzyjaźnił, został 10 V 1792 członkiem Royal Society w Londynie jako pierwszy Polak. W 1796–98 przebywał we Freibergu w Saksonii, studiując w tamtejszej Bergakademie. Skonstruował wówczas teodolit kopalniany (grafometr) własnego pomysłu, który wypróbowywał w okolicznych kopalniach, a w 1802 zademonstrował w Institute de France w Paryżu. Od powstania w 1800 TWPN był jego członkiem. Zgromadził obfite zbiory mineralogiczne, numizmatyczne oraz bibliotekę. W 2. poł. 1802 osiadł na stałe w Paryżu. Opublikował Mémoire sur un graphomètre souterrain destiné à remplacer la boussole dans les mines (1803), także w wersji niemieckiej. Wydał też mapę K.H. Perthéesa Carte hydrographique de Pologne presentée au feu roi Stanislas Auguste (en 1784), Paris 1809. Nadto opublikował własną książkę przedstawiającą w korzystnym świetle Stanisława Augusta, wobec którego zawsze był lojalny: Coup-d'œil rapide sur les causes réelles de la décadence de la Pologne (Paris 1807). Otrzymał wiele odznaczeń, m.in. Order Orła Białego, Order św. Stanisława (1778) oraz rosyjski Order św. Aleksandra Newskiego (1787).

 

PSB (A. Zahorski.).

J. Dobrzycki: Jan Chrzciciel Komarzewski – przyczynki do biografii, KHNiT 1988, nr 2; Z. Wójcik: Uczniowie Abrahama Gottloba Wernera w Polsce, SMDNP 1972 Seria C, z. 17.

Bolesław Orłowski

Opcje strony

do góry